Tezy orzeczenia:

1. Ustawodawca rozróżnia pojęcie "lokalu mieszkalnego" i pojęcie "kwatery tymczasowej". Strażak w służbie stałej ma prawo do uzyskania lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której pełni służbę lub w miejscowości pobliskiej, a jeżeli w miejscowości, w której strażak pełni służbę, takiej możliwości nie ma, strażak może otrzymać kwaterę tymczasową na okres pełnienia służby w tej miejscowości. Gdy zaś chodzi o kwaterę tymczasową, ustawa wyraźnie zaznacza, że nie musi ona odpowiadać przysługującym strażakowi normom zaludnienia, a to oznacza, że powierzchnia przydzielonej strażakowi kwatery tymczasowej może być od przysługującej strażakowi normy zaludnienia mniejsza lub większa. Fakt, że powierzchnia przydzielonej strażakowi kwatery tymczasowej jest większa od przysługujących mu norm, nie stanowi sam z siebie podstawy do wydania w późniejszym okresie decyzji o zwolnieniu kwatery, gdyż takiej podstawy do wydania decyzji o zwolnieniu kwatery tymczasowej ustawa nie przewiduje. Tak więc okoliczność, że przydzielona skarżącemu kwatera tymczasowa ma powierzchnię 49,9 m², a więc większą od przysługującej skarżącemu normy zaludnienia, nie może stanowić uzasadnienia dla wydania decyzji o zwolnieniu przez skarżącego kwatery, z uwagi na konieczność zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych innych strażaków. Podnoszone w tym zakresie przez organ argumenty są nietrafione.

2. W rozpatrywanej sprawie organy obu instancji przyjęły, że w sprawie spełniona została przesłanka z art. 83 ust. 3 w zw. z art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o PSP tj., że A O oddał do bezpłatnego używania część przydzielonej mu kwatery tymczasowej swojej znajomej, określanej jako narzeczona tj. osobie nie będącej członkiem jego rodziny w rozumieniu art. 75 ustawy o PSP. Z takim rozumieniem i zastosowaniem powyżej wskazanego przepisu nie można się zgodzić. Ustawa o PSP nie określa jak należy rozumieć pojęcie "oddania do bezpłatnego używania lokalu lub jego części", w związku z tym odwołać należy się do regulacji zawartej w Kodeksie cywilnym. Wskazane w art. 668 § 1 K.c. oddanie przedmiotu najmu osobie trzeciej może nastąpić na podstawie odpłatnej umowy podnajmu albo umowy o oddanie rzeczy do bezpłatnego używania, do której stosuje się przepisy o użyczeniu. Należy jednak przyjąć, że sytuacja, w której oddanie przedmiotu najmu następuje bez zamiaru powołania stosunku prawnego ( np. w ramach stosunków towarzyskich czy też rodzinnych ) albo też najemca korzysta z rzeczy najętej wspólnie na przykład z członkami rodziny lub pracownikami, nie może być traktowana jako oddanie przedmiotu najmu w podnajem albo do bezpłatnego używania. Zamieszkiwanie razem osób pozostających w faktycznym związku w lokalu jednej z nich nie stanowi zatem użyczenia ( oddania do bezpłatnego używania ) lokalu drugiemu partnerowi, w rozumieniu art. 668 § 1 K.c. Nie ma bowiem w takiej sytuacji woli zawarcia umowy cywilnoprawnej, nawet w sposób dorozumiany, a wspólne zamieszkiwanie opiera się bliskich więziach osobistych partnerów. Partnerka wspólnie zamieszkująca ze strażakiem od kilku lat powinna być traktowana jako osoba bliska – jego członek rodziny, skoro tak jest przez niego traktowana.

3. Pojęcie "rodziny" w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka traktowane jest szeroko (np. wyrok w sprawie 29381/09 ETPC z 7.11.2013 r.). Okoliczność, że skarżący nie pozostaje w formalnym związku małżeńskim nie oznacza, że nie prowadzi on ze swoją partnerką "życia rodzinnego". W wyroku z 27 stycznia 2015 r. w sprawie 25358/12 Paradiso i Campanelli v. Włochy ETPC ( LEX nr 1826559) stwierdził, że istnienie lub nieistnienie życia rodzinnego zasadniczo jest kwestią faktyczną zależącą od rzeczywistego istnienia w praktyce bliskich więzi osobistych. Pojęcie "rodziny" z art. 8 Konwencji nie ogranicza się jedynie do związków opierających się na małżeństwie, lecz może obejmować inne faktyczne więzi "rodzinne", gdy strony żyją wspólnie poza związkiem małżeńskim, a ich związek cechuje wystarczająca trwałość.

4. Związek konkubentów, żyjących w trwałym, stabilnym związku faktycznym mieści się w pojęciu życia rodzinnego. Taka sytuacja niewątpliwie ma też miejsce w rozpatrywanej sprawie i w związku z powyższym, wspólne zamieszkiwanie skarżącego wraz z partnerką od kilku lat w przydzielonej mu kwaterze tymczasowej nie mogło być podstawą do wydania decyzji o zwolnieniu kwatery tymczasowej, gdyż nie można uznać, że została spełniona przesłanka z art. 83 ust. 3 pkt 3 w zw. z art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o PSP.

5. 75 ustawy o PSP nie może mieć jednak w rozpatrywanej sprawie zastosowania. Przedmiotem postępowania w tej sprawie nie jest bowiem przydział lokalu mieszkalnego i nie chodzi o określenie przysługujących strażakowi norm zaludnienia. Oczywiście w świetle tego przepisu nie budzi wątpliwości, że przy przydziale lokalu mieszkalnego i określaniu jego przysługującej powierzchni uwzględnia się małżonka strażaka, a nie ma podstaw do uwzględnienia jego faktycznego partnera ( partnerki). Czym innym jest jednak obowiązek uwzględnienia przez organ członków rodziny przy określaniu powierzchni przydzielanego strażakowi mieszkania, a czym innym problem wyrażania zgody na zamieszkanie w lokalu już wcześniej przydzielonym strażakowi, osoby, z którą pozostaje on w nieformalnym związku, a więc osoby, z którą łączą go więzi o charakterze rodzinnym, a nie stosunek o charakterze cywilnoprawnym (użyczenie, podnajem). Na to drugie, w ocenie Sądu, organ zgody wyrażać nie musi, a strażak nie musi o taką zgodę się ubiegać, gdyż relacje łączące go partnerką nie mają charakteru umownego (cywilnoprawnego) i kwestie te należą do sfery jego życia prywatnego. Wystarczające powinno być jego oświadczenie skierowane do dysponenta lokalu ( w tym wypadku Komendanta Miejskiego PSP) o pozostawaniu w faktycznym związku i zgłoszenie pobytu partnerki dla potrzeb opłat ponoszonych za lokal. Błędny jest więc pogląd organu, że osoba pozostająca w nieformalnym związku ze strażakiem jest osobą nieuprawnioną do zamieszkania w przydzielonym mu wcześniej lokalu. W tym miejscu ponownie należy odwołać się do orzecznictwa ETPC i podkreślić, że art. 8 Konwencji chroni prawo jednostki do poszanowania jej życia prywatnego i rodzinnego, mieszkania i korespondencji. W decyzji 1733/06 z 17 czerwca 2014 r. w sprawie Koceniak v. Polska ETPC podkreślił, że mieszkanie zazwyczaj będzie stanowić to miejsce, tę fizycznie określoną przestrzeń, gdzie rozwija się życie rodzinne. Jednostka ma prawo do poszanowania swojego mieszkania, oznaczającego nie tylko prawo do faktycznej przestrzeni fizycznej, lecz także do spokojnego korzystania z tej przestrzeni w rozsądnych granicach. Okoliczność, że przydzielony skarżącemu lokal stanowi jedynie kwaterę tymczasową, znajdującą się na terenie jednostki, nie zmienia faktu, że stanowi on jego przestrzeń prywatną, gdzie rozwija się jego życie rodzinne, odrębne od życia zawodowego. W ocenie Sądu, prowadzenie w niniejszej sprawie postępowania dowodowego na okoliczność charakteru zamieszkiwania w lokalu przydzielonym strażakowi jego długoletniej narzeczonej, przesłuchiwanie na tę okoliczność kolegów z pracy i jego przełożonych a także analizowanie pod tym kątem zapisów monitoringu z kamer na terenie JRG nr 8 ( notatka z 18.04. 2016 r.) stanowiło w tym wypadku nieuzasadnione naruszenie jego prawa do prywatności, gwarantowanego w Konstytucji RP i Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

6. Kontrola zgodności z prawem zaskarżonych do sądu decyzji obejmuje zaś także zgodność z ratyfikowanymi przez Rzeczpospolitą Polską umowami międzynarodowymi.

7. Prowadzenie wspólnego życia rodzinnego przez osoby pozostające w nieformalnym związku to relacja oparta na związku emocjonalnym, fizycznym i gospodarczym, przy czym elementy te mają różne znaczenie w różnych związkach.

8. Reasumując, osoba bliska, z którą strażak zamieszkuje i pozostaje w takich stosunkach osobistych jakie łączą małżonków, mimo braku formalnej legalizacji takiego związku, nie może być traktowana jak osoba nieuprawniona do zamieszkania w lokalu , który został przydzielony strażakowi. Fakt wspólnego zamieszkiwania i prowadzenia wspólnego gospodarstwa nie może być w takiej sytuacji traktowany jako oddanie lokalu do bezpłatnego używania, chodzi bowiem o osobę, z którą strażak tworzy rodzinę, choć nie zawarł z nią związku małżeńskiego.

Skrócony stan faktyczny sprawy:

       Zaskarżoną decyzją nr [...] z dnia [...] r.[...] Komendant Wojewódzki Straży Pożarnej w Ł, po rozpatrzeniu odwołania ogn. A O, utrzymał w mocy decyzję Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w Ł z dnia[...] r. w sprawie obowiązku zwolnienia przez ogn. A O kwatery tymczasowej stanowiącej lokal nr [...] przy ul. T [...] w Ł.

       Jak wynika z załączonych akt sprawy, decyzją z dnia [...] r. Komendant Miejski Państwowej Straży Pożarnej w Ł przydzielił sekc. A O od dnia 1.10.2010 r. na okres pełnienia służby w KM PSP w Ł kwaterę tymczasową znajdującą się w obiekcie [...] w Ł przy ul. T [...] o powierzchni 49,9 m². Jedyną osobą objętą przydziałem był A O. W decyzji zamieszczono też zapis, że "zamieszkanie innych osób niż wymienionych w wykazie, objętych przydziałem, wymaga pisemnej zgody Komendanta Miejskiego PSP /.../".

        W dniu 8 października 2013 r. A O wraz ze swoją partnerką E P złożył podanie do Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w Ł, w którym prosili o możliwość dalszego zamieszkiwania w lokalu. W piśmie podniesiono, że oboje dbają o lokal podnosząc jego standard ( remont węzła sanitarnego, wymiana okien i drzwi balkonowych, malowanie ścian, remont podłogi w mniejszym pokoju), a utrata dwupokojowego mieszkania utrudni A O kontakty z córką, która po rozwodzie jest z matką ( zabranie córki na noc wymaga drugiego pokoju). Ze względu na zamiar spędzenia razem przyszłości wnioskodawcy zwrócili się z prośbą o zmianę kwatery tymczasowej na mieszkanie służbowe w wynajmowanym dotychczas lokalu.

       Komendant Miejski PSP w Ł pismem z dnia 21.10. 2013 r. nie wyraził zgody na przydział w/wym lokalu jako lokalu mieszkalnego w rozumieniu przepisów ustawy o PSP i poinformował o zamiarze przydzielenia strażakowi lokalu mieszkalnego nr [...] przy ul. M [...] w Ł o powierzchni 37,83 m² oraz o tym, że bezzasadna odmowa przyjęcia lokalu stanowi podstawę do odmowy wypłaty równoważnika z tytułu braku lokalu oraz o obowiązku zwolnienia kwatery tymczasowej.

       W związku z powyższym pismem A O w piśmie z dnia 30 października 2013 r. prosił o utrzymanie przydziału kwatery tymczasowej podnosząc m.in., że proponowany mu lokal przy ul. M nie spełnia wymogów określonych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 listopada 2005r. Podkreślił także, że nie składał formalnego wniosku o przydział lokalu mieszkalnego (służbowego).

        Pismem z dnia 12 listopada 2013 r. Komendant Miejski PSP w Ł podtrzymał stanowisko w sprawie przydziału lokalu mieszkalnego przy ul . M [...]. W terminie do dnia 20.11.2013 r. oczekując wypowiedzenia się czy A O przyjmuje przydział lokalu mieszkalnego przy ul. M [...] lub czy wyraża zgodę na propozycję zmiany decyzji o przydziale kwatery tymczasowej przez wyłączenie z przydzielonej kwatery pokoju o powierzchni 32,71 m².

       W dniu 20 listopada 2013 r. odpowiadając na pismo Komendanta Miejskiego PSP w Ł A O ponownie wskazywał, że nie składał formalnego wniosku o przydzielenie lokalu mieszkalnego i nie rozumie próby narzucenia mu takiego lokalu o standardzie niższym niż przysługująca mu dotychczasowo kwatera tymczasowa.

        W dniu 10 grudnia 2013 r. Komendant Miejski PSP w Ł wszczął z urzędu postępowanie w przedmiocie opróżnienia przez A O kwatery tymczasowej.

        Równocześnie decyzją z dnia [...] r. Komendant Miejski PSP w Ł na podstawie art. 76 ust. 1,2,3 i 4 , ust. 10 pkt 1 i art. 83 ust. 5 pkt 5 ustawy o PSP przydzielił A O na okres pełnienia służby w Komendzie Miejskiej PSP w Ł lokal mieszkalny nr [...] przy ul. M [...] w Ł.

       Komendant Wojewódzki PSP w Ł, po rozpatrzeniu odwołania strony od tej decyzji, utrzymał w mocy decyzję organu I instancji . Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 2 grudnia 2014r. uchylił powyższe decyzje. Wyrok jest prawomocny od 10 lutego 2015 r. Uchylając decyzje organów obu instancji Sąd wskazał, że lokal mieszkalny, czy też kwaterę tymczasową przydziela się strażakowi na jego pisemny wniosek według określonego wzoru i nakazał jednoznaczne wyjaśnienie tych kwestii ze skarżącym.

        W konsekwencji, decyzją z dnia 6 października 2015 r. Komendant Miejski PSP w Ł umorzył postępowanie w przedmiocie przydziału A O lokalu mieszkalnego nr[...] przy ul. M [...] w Ł z uwagi na to, że A O nie złożył wniosku o przydział lokalu mieszkalnego.

         W dniu 9 listopada 2015 r. Komendant Miejski PSP w Łi wydał na podstawie art. 83 ust. 3 pkt 3 w zw. z art. 83 ust. 1 pkt 1 i art. 83 ust. 5 pkt 5 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej decyzję o obowiązku zwolnienia przez A O kwatery tymczasowej stanowiącej lokal nr [...] przy ul T [...] uznając, że A O oddał do bezpłatnego używania osobie, nie będącej członkiem jego rodziny w rozumieniu art. 75 ustawy, część przydzielonej mu kwatery tymczasowej.

         Decyzją z dnia[...] r.[...] Komendant Wojewódzki Straży Pożarnej w Ł uchylił w całości decyzję organu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia Komendantowi Miejskiemu PSP w Ł Organ odwoławczy uznał, że decyzja organu I instancji była przedwczesna i nakazał przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w zakresie charakteru przebywania E P w lokalu A O i przesłuchanie na tę okoliczność świadków oraz przeprowadzenie dowodu z przesłuchania strony na okoliczność sytuacji rodzinnej i osobistej.

         Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego w powyższym zakresie, Komendant Miejski PSP w Ł decyzją z dnia [...] r. ponownie orzekł o obowiązku zwolnienia przez ogn. A O kwatery tymczasowej. Organ podtrzymał swoje stanowisko, że A O oddał do używania przez E P część przedmiotowego lokalu i stan ten utrzymuje się od kilku lat, co potwierdziły zeznania przesłuchanych w sprawie świadków, którzy pełnili jako dowódcy służbę na różnych zmianach i w różne dni . Potwierdził to także sam A O w piśmie z dnia [...] r. , w którym poinformował, że w przydzielonej mu kwaterze tymczasowej zamieszkuje wraz z E P, którą określa jako swoją narzeczoną i oświadczył, że stan ten trwa niezmiennie od 2011 roku. Tym samym organ nie dał wiary oświadczeniom strony złożonym podczas przeprowadzonego przesłuchania, jakoby E P jedynie czasami przebywała w mieszkaniu strony, oraz że tylko czasami tam nocuje, zaś przebywanie E P w jego lokalu ma charakter grzecznościowy, a na stale mieszka ona na ul P [...] w Ł. Organ uznał, że trudno za przebywanie grzecznościowe i jedynie czasowe uznać zamieszkiwanie , które trwa niezmiennie od ponad 5 lat , co podała sama strona.

       Organ odwoławczy podzielił ocenę Komendanta Miejskiego PSP w Ł, że zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdza fakt oddania przez A O do używania przez E P części lokalu i nie dał wiary jakoby jedynie czasami przebywała ona w mieszkaniu strony, a na stałe mieszkała na ul. P

      W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi na powyższą decyzję Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w Ł zarzucono naruszenie szeregu przepisów.

        W odpowiedzi na skargę [...] Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej wnosił o oddalenie skargi.

        Dnia 23 lutego 2017 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi  po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 lutego 2017 roku sprawy ze skargi A. O. na decyzję [...] Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie obowiązku zwolnienia kwatery tymczasowej 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w Ł. nr [...] z dnia [...]; 2) zasądza od [...] Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w Ł. na rzecz A. O. kwotę 497 (czterysta dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Orzeczenie w formacie pdf