Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 czerwca 2011 r., VII SA/Wa 1096/11
Tezy orzeczenia:
Skarga zasługuje na uwzględnienie, ponieważ zaskarżona decyzja zapadła z naruszeniem art. 7 i 77 § 1 oraz art. 9 i 10 k.p.a. W ocenie Sądu dostrzeżone uchybienia prawa procesowego mogły mieć wpływ na wynik sprawy, tj. zasadność zastosowania art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. przez organ odwoławczy. Należy pamiętać, że charakter postępowania odwoławczego determinowany jest zasadą kodeksową dwuinstancyjności, co oznacza, że postępowanie odwoławcze winno się sprowadzać nie tylko do rozpatrzenia zarzutów zawartych w odwołaniu ale także rozpoznania sprawy od nowa przez organ II instancji z uwzględnieniem całości materiału dowodowego.
W gruncie rzeczy podnoszone przez skarżącą zarzuty dotyczą nieuwzględnienia przedstawionej przez nią opinii pt. "Ustalenie kosztów szkody w lokalu przy ulicy [...] spowodowanej akcją ratowniczą Straży Pożarnej", sporządzonej przez inż. R. W., a w szczególności braku możliwości restytucji niektórych składników zniszczonego majątku, błędnej wyceny zniszczonych niektórych składników majątku oraz pozbawienia strony możliwości wypowiedzenia się do co dowodów zebranych w postępowaniu. Nie ulega wątpliwości, że z uwagi na charakter powstałych w wyniku akcji gaśniczej zniszczeń (nieruchomości i rzeczy ruchomych) w mieszkaniu skarżącej oraz na ewentualną możliwość restytucji zniszczonych rzeczy, organ prowadzący postępowanie wyjaśniające winien zasięgnąć opinii rzeczoznawców
Konstrukcja rozporządzenia i opisany w nim tryb postępowania nie są jednak wyczerpujące, stąd odesłanie do stosowania przepisów k.p.a. Organowi odwoławczemu uszło uwadze zatem to, że - niezależnie od zasad zawartych w rozporządzeniu - na podstawie art. 75 § 1 k.p.a. jako dowód należało dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Z akt sprawy wynika, że organ odwoławczy dopuścił jako dowód opinię M. sp. z o.o., odmawiając takiego waloru opinii pt. "Ustalenie kosztów szkody w lokalu przy ulicy [...] spowodowanej akcją ratowniczą Straży Pożarnej", sporządzonej przez inż. R. W.. W tym miejscu wskazania wymaga, że w stosunku do ww. dwóch opinii brak jest dokumentu potwierdzającego, że zostały sporządzone przez osoby uprawnione, tj. rzeczoznawców, posiadających stosowne kwalifikacje. Wraz z opiniami winny zostać również przedstawione dokumenty, które potwierdzają takie kwalifikacje, skoro wprost z przepisów rozporządzenia wynika, że organ może posiłkować się opinią rzeczoznawcy. Nie można zatem stwierdzić, że ww. opinie mają niezaprzeczalny walor dowodowy, nawet w przypadku gdy z informacji znajdującej się na stronie tytułowej kosztów szkody sporządzonej przez R. W. wynika, że osoba ta jest biegłym sądowym od 1998 r. Co do opinii M. sp. z o.o. w ogóle z akt nie wynika, czy osoba która ją sporządziła, tj. C. W., była jakimkolwiek uprawnionym rzeczoznawcą. Organ winien wyjaśnić te okoliczności, tym bardziej, że przepisy prawa nie stanowią o pierwszeństwie opinii sporządzonej na wniosek organu, od tej sporządzonej przez stronę, którą organ określił w decyzji jako "prywatną".
Wbrew twierdzeniom organu odwoławczego, opinii pt. "Ustalenie kosztów szkody w lokalu przy ulicy [...] spowodowanej akcją ratowniczą Straży Pożarnej", pod warunkiem, że została sporządzona przez osobę uprawnioną, nie można odmówić waloru dowodu tylko z tego powodu, że znalazł się w niej zapis, iż "niniejsza opinia nie stanowi ekspertyzy technicznej szacowanych przedmiotów". Organ winien mieć przede wszystkim na uwadze co jest przedmiotem tej opinii, a nie czy ma ona walor ekspertyzy technicznej. Zadaniem rzeczoznawcy majątkowego jest bowiem oszacowanie wartości przedmiotu postępowania, a nie sporządzanie ekspertyzy technicznej, która polega na opisaniu przedmiotu, jego sprawdzeniu i przedstawieniu w związku z tym wniosków. Jak wynika akt sprawy R. W. przedstawił wyłącznie koszty szkody powstałej w związku z przeprowadzoną akcją gaśniczą. Na uwagę zasługuje również fakt, że opinii sporządzona przez M. sp. z o.o. także zawiera oszacowanie kosztów szkody bez dokładnego opisu przedmiotów. Także ona nie ma waloru ekspertyzy technicznej. Z tego względu należy uznać, że organ odwoławczy w tym zakresie nienależycie uzasadnił swoje stanowisko, nie uznając kosztorysu szkód sporządzonego przez R. W. jako dowodu w sprawie.
Skoro w trakcie postępowania strona postępowania podnosiła, że część rzeczy nie nadaje się do restytucji, to kwestia ta winna być przedmiotem szczególnie wnikliwej oceny organu, gdyż jest to okoliczność sporna, a jej wyjaśnienie rzutuje na końcowe rozstrzygnięcie sprawy. Poza tym skoro przepis dopuszcza możliwość restytucji rzeczy, a tym samym poniesienia określonych nakładów na tę restytucję, to niezrozumiałe jest nieuwzględnienie przez organ kosztów prania ubrań zabrudzonych podczas akcji ratowniczej. Jeżeli w trakcie postępowania odwoławczego strona postępowania wskazywała na brak wyjaśnienia określonych okoliczności (m.in. prawidłowa nazwa tostera, brak wyceny spodni, nieuznanie wyceny w oparciu o ofertę sprzedaży), to zgodnie z art. 7 i 77 § 1 k.p.a. kwestie te winny zostać wyjaśnione przez organ.
Jak wynika z § 22 ust. 4 z przebiegu postępowania wyjaśniającego sporządza się protokół. W niniejszej sprawie taki protokół został sporządzony. Następnie zgodnie ust. 5 § 22 przed wydaniem decyzji organ winien zapoznać osobę poszkodowaną lub osoby uprawnione z materiałami zebranymi w postępowaniu wyjaśniającym i wyznacza się termin do wniesienia przez nie uwag i wniosków. Z akt sprawy nie wynika, aby organ administracyjny takie czynności przeprowadził, co oznacza, że naruszył art. 10 § 1 k.p.a., zgodnie z którym organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
Skrócony stan faktyczny sprawy:
Decyzją z dnia [...] grudnia 2010 r., Nr [...], Komendant Miejski Państwowej Straży Pożarnej [...], zw. dalej Komendantem Miejskim, na podstawie art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1992 r. o Państwowej Straży Pożarnej (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., Nr 12, poz. 68, ze zm.) w zw. z § 23 oraz § 22 ust. 6 w związku z § 4 ust. 1 pkt 1, § 13 ust. 1, § 15 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 listopada 1997 r. w sprawie zakresu, szczegółowych zasad i trybu przyznawania świadczeń i odszkodowań osobom nie będącym strażakami w razie wypadku lub poniesienia szkody w mieniu w związku z udzieleniem pomocy lub udziałem w ćwiczeniach organizowanych przez Państwową Straż Pożarną (Dz. U. Nr 145, poz. 980, ze zm.), zw. dalej rozporządzeniem, przyznał I. D. jednorazowe odszkodowanie w wysokości 49880,05 złotych brutto z tytułu uszkodzenia bez jej winy mienia będącego jej własnością, w związku z użyciem go do akcji ratowniczej organizowanej przez Państwową Straż Pożarną.
W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 22 czerwca 2010 r. I. D. wystąpiła z pismem do Komendanta Miejskiego o uznanie wyrządzonej przez funkcjonariuszy PSP szkody w jej mieniu podczas akcji ratowniczo-gaśniczej w W. przy [...]. Ponadto organ I instancji wskazał, że decyzją z dnia 16 sierpnia 2010 r. Towarzystwo Ubezpieczeniowe [...] odmówiło przyznania odszkodowania poszkodowanej. Z tego względu wszczął postępowanie i wezwał wnioskodawczynię do przedstawienia kalkulacji kosztów zniszczonego mienia.
Z przeprowadzonego przez organ postępowania wyjaśniającego wynika, że na potrzeby akcji gaśniczej, w celu szybkiego dotarcia do źródła ognia, na podstawie art. 21 ust. 2 pkt 4 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej oraz § 1 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 lipca 1992 r. w sprawie zakresu i trybu korzystania z praw przez kierującego działaniem ratowniczym (Dz. U. Nr 54, poz. 259) został przejęty na IX piętrze lokal mieszkalny nr [...], stanowiący własność poszkodowanej. W dniu 21 października 2010 r. organ przeprowadził oględzin przedmiotowego mieszkania, ustalając, że w wyniku przeprowadzonych działań ratowniczych uszkodzeniu uległ lokal mieszkalny poszkodowanej. Uszkodzenia polegały na: zadymieniu pomieszczeń gazami pożarowymi; osadzeniu sadzy na ścianach, podłodze i suficie, a także wszystkich rzeczach znajdujących się we wszystkich pomieszczeniach z wyjątkiem łazienki.
Jako podstawę ustalenia odszkodowania organ I instancji wskazał art. 22 ust. 2 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej oraz § 4 ust. 1, § 13 ust.1, § 14 ust. 1 i 2 rozporządzenia. Samodzielny specjalista ds. likwidacji szkód majątkowych wycenił szkody nieruchomości oraz niektórych rzeczy ruchomych na 39050,63 zł. Natomiast pozostałych rzeczy ruchomych, w tym odzieży na 25019,65 zł brutto. Ponadto ocenił, że część przedmiotów podlega restytucji, której koszt oszacował na 10960,29 zł brutto. Rzeczoznawca sporządził także kosztorys rzeczy ruchomych i elementów nieruchomości, które podlegają restytucji (13900,11 zł brutto). Ponadto rzeczoznawca [...] oszacował szkody w zakresie stałych elementów nieruchomości na kwotę 10462,93 zł. W trakcie postępowania poszkodowana przedstawiła także własny kosztorys, wykonany przez R. W., który szkody wycenił na łączny koszt 72398 zł brutto. Poszkodowana zażądała także zwrotu kosztów: najmu innego lokalu mieszkalnego w P., zakupu nowej odzieży, kosztów utrzymania zniszczonego mieszkania, zawieszenia internetu, dojazdu do pracy - o łącznej wartości 18689 zł brutto. Całkowita wartość przedstawionego przez poszkodowaną żądania wynosiła 91087 zł brutto.
Organ I instancji kierując się treścią ww. przepisów wskazał, że kwota jednorazowego odszkodowania w wysokości 49880,05 zł została wyliczona zgodnie z prawnie określonymi zasadami i na podstawie kalkulacji sporządzonej przez samodzielnego specjalistę ds. likwidacji szkód majątkowych. Na kwotę tą składa się odszkodowanie za zniszczone rzeczy ruchome w wysokości 25019,65 zł brutto, zgodnie z listą tych rzeczy zatwierdzona przez poszkodowaną w dniu 19 listopada 2010 r.; za rzeczy zakwalifikowane przez ww. specjalistę do restytucji w wysokości 10960,29 zł; za zniszczone stałe elementy lokalu mieszkalnego (substancja nieruchomości) w wysokości 13900,11 zł brutto.
Odwołanie od ww. decyzji złożyła I. D., zarzucając jej naruszenie § 14 ust. 1 i 2 rozporządzenia, art. 7, 77 § 1, 8, 11, 107 § 3 k.p.a. oraz wnosząc o dopuszczenie dowodów z załączonych do odwołania ofert i cenników na okoliczność ustalenia ceny zakupu określonych składników majątku, które uległy uszkodzeniu lub zniszczeniu, opinii biegłego rzeczoznawcy na okoliczność ustalenia, czy możliwe jest przywrócenie do stanu sprzed akcji ratowniczej: barku, zestawu mebli kuchennych Walther wraz z wyposażeniem, dużej szafki na buty, małej szafki na buty, komody, wieszaka Ikea, półek czerwonych Ikea, lampy stojącej, dwóch lampek pod szafką, dwóch lampek na górze szafki, oświetlenia sufitowego w kuchni i przedpokoju, trzech walizek, ustalenia kosztów przywrócenia wskazanych wyżej składników majątku do stanu sprzed akcji ratowniczej oraz ustalenia ceny zakupu tych składników majątku z uwzględnieniem ich zużycia.
Zaskarżoną decyzją z dnia [...] lutego 2011 r., Nr [...], [...] Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.
Reasumując, skarżącej zostało już wypłacone, zgodnie z decyzją organu pierwszej instancji, odszkodowanie w kwocie 49880,05 zł, podczas gdy skarżąca żąda przyznania odszkodowania w łącznej wysokości 69247,88 zł. Organ odwoławczy nie znajduje podstaw do zwiększenia odszkodowania przyznanego skarżącej o kwotę 19367,83 zł.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 czerwca 2011 r. sprawy ze skargi I. D. na decyzję [...] Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej z dnia [...] lutego 2011 r. nr [...] w przedmiocie przyznania jednorazowego odszkodowania. I. uchyla zaskarżoną decyzję, II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku, III. zasądza od [...] Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej na rzecz I. D. kwotę 1800 ( tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
