Przedsiębiorca może utrzymywać własne służby ratownictwa górniczego, stałą zorganizowaną współpracę służb ratownictwa przedsiębiorców lub zatrudnić jednostki ratownictwa. Powierzenie wykonywania czynności w zakresie ratownictwa górniczego jednostkom ratownictwa odbywa się na podstawie umowy. Umowa zawarta między przedsiębiorcą a jednostką ratownictwa powinna w szczególności określać: 1) zakres obowiązków i harmonogram delegowania przez przedsiębiorcę ratowników do zastępów dyżurujących w jednostce ratownictwa lub sposób zapewnienia gotowości zastępów ratowniczych w jednostce utrzymującej tylko zawodowe pogotowie specjalistyczne, 2) zasady współpracy dotyczącej możliwości korzystania ze sprzętu i wyposażenia, 3) wysokość opłaty przysługującej jednostce ratownictwa od przedsiębiorcy za świadczone usługi przez tę jednostkę.
Plan ratownictwa
Dla każdego zakładu górniczego sporządza się plan ratownictwa, który w szczególności powinien określać sposób prowadzenia akcji ratowniczej w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub ruchu zakładu górniczego spowodowanego: pożarem, tąpnięciem, wybuchem gazów lub pyłu węglowego, wyrzutem gazów i skał, zawałem wyrobiska, wdarciem się wody do wyrobisk górniczych, otwieraniem wyrobisk izolowanych, penetracją nieczynnych wyrobisk, erupcją płynu złożowego, wydzielaniem się siarkowodoru, osuwisk w odkrywkowych zakładach górniczych oraz awarią energomechaniczną.
Plan powinien określać sposób wykonania obowiązków w zakresie ratownictwa górniczego, a w szczególności: 1) organizację służb ratownictwa i służb pogotowia w zakładzie górniczym, 2) służby obowiązane do współpracy ze służbą ratownictwa w zakładzie górniczym, ze wskazaniem ustalonego zakresu współpracy, 3) możliwość stałego udziału w akcji ratowniczej zawodowych specjalistycznych służb jednostek ratownictwa, 4) niezbędne wyposażenie w sprzęt ratowniczy, ze wskazaniem: miejsc składowania, sposobu transportu i osób odpowiedzialnych za terminowe wyposażenie w ten sprzęt, 5) organizację pomocy medycznej podczas akcji ratowniczej, 6) koordynację działania służb ratownictwa górniczego przedsiębiorcy przez jednostkę ratownictwa oraz plan wzajemnej pomocy zakładów górniczych, 7) dokumentację prowadzenia akcji ratowniczej, 8) sposób zwalczania zagrożenia pożarowego z uwzględnieniem.
Kierownik ruchu zakładu górniczego zatwierdza plan ratownictwa. Zmiany w planie ratownictwa przeprowadza się w trybie przewidzianym dla zatwierdzania planu ratownictwa. Plan ratownictwa powinien być na bieżąco aktualizowany; zakres aktualizacji planu ratownictwa ustala kierownik ruchu zakładu górniczego. Z treścią planu ratownictwa powinny być zapoznane osoby wymienione w planie, odpowiedzialne za wykonywanie określonych zadań podczas prowadzenia akcji ratowniczej.
Drużyna ratownicza
W zakładzie górniczym powinna być zorganizowana drużyna ratownicza oraz odpowiednio wyposażona kopalniana stacja ratownictwa górniczego. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi obowiązek posiadania kopalnianej stacji ratownictwa górniczego może zostać spełniony przez utrzymywanie zakładowej stacji ratownictwa górniczego.
W skład drużyny ratowniczej zakładu górniczego wchodzą: 1) kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, 2) zastępcy kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, 3) ratownicy górniczy, 4) mechanicy sprzętu ratowniczego, 5) osoby posiadające wymagane kwalifikacje w zakresie zwalczania zagrożeń górniczych i prowadzenia akcji ratowniczych, wyznaczone przez kierownika ruchu zakładu górniczego, po uzyskaniu ich zgody; osoby te wchodzą w skład drużyny ratowniczej zakładu górniczego jako specjaliści. W drużynie ratowniczej zakładu górniczego powinny być wydzielone zastępy ratownicze. W skład zastępu ratowniczego wchodzi zastępowy oraz czterech ratowników, z których jeden pełni dodatkowo funkcję zastępcy zastępowego. Zastępowych wyznacza kierownik ruchu zakładu górniczego na wniosek kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego; zastępowy kieruje pracą zastępu. Liczba zastępowych w drużynie ratowniczej powinna być odpowiednio większa od liczby zastępów tworzących drużynę ratowniczą. W przypadkach uzasadnionych potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa pracy w drużynie ratowniczej powinny być utrzymywane specjalistyczne zastępy ratownicze do wykonywania, podczas akcji ratowniczej, prac, które wymagają szczególnych umiejętności, zwłaszcza w zakresie obsługi specjalistycznych urządzeń. Drużyną ratowniczą zakładu górniczego kieruje kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien mieć co najmniej dwóch zastępców. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub co najmniej jeden z jego zastępców powinien być ratownikiem górniczym.
Ratownik górniczy
Przynależność do ratownictwa górniczego jest dobrowolna. Ratownik górniczy powinien uczestniczyć w pogotowiu ratowniczym, brać udział w ćwiczeniach i akcjach ratowniczych. Ratownik górniczy powinien, raz na 5 lat, odbyć kurs okresowy dla ratowników górniczych. W przypadku niewywiązywania się ratownika z obowiązków, z przyczyn przez niego zawinionych, nie powinien on przez okres do 14 dni wykonywać czynności członka drużyny ratowniczej. W przypadku gdy w wyznaczonym terminie nie ustąpi przyczyna niedopuszczenia ratownika do wykonywania czynności członka drużyny ratowniczej, kierownik ruchu zakładu górniczego powinien pozbawić ratownika wykonywania czynności w drużynie ratowniczej. Ratownik górniczy, w przypadku wezwania, powinien niezwłocznie zgłosić się do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub do wyznaczonego miejsca, w sposób określony w planie ratownictwa.
Ratownikiem górniczym może być osoba, która: 1) ukończyła 21 lat, 2) przepracowała co najmniej 12 miesięcy w zakładzie górniczym w danej specjalności, 3) ma odpowiedni stan zdrowia oraz odpowiednie predyspozycje psychologiczne, potwierdzone specjalistycznymi badaniami, 4) ukończyła kurs podstawowy dla kandydatów na ratowników górniczych i zdała egzamin z wynikiem pozytywnym, 5) włada językiem polskim w mowie i piśmie, w stopniu niezbędnym do sprawowania czynności ratownika górniczego.
Przy jednostce ratownictwa, która organizuje i prowadzi kursy podstawowe dla kandydatów na ratowników górniczych i mechaników sprzętu ratowniczego, kierownik jednostki powołuje komisję egzaminacyjną. Zadaniem komisji egzaminacyjnej jest przeprowadzanie egzaminów dla kandydatów na ratowników górniczych i mechaników sprzętu ratowniczego. W skład komisji egzaminacyjnej wchodzą przewodniczący, sekretarz oraz członkowie, z których przynajmniej jeden powinien posiadać stwierdzone kwalifikacje, wymagane od osób kierownictwa lub wyższego dozoru ruchu zakładu górniczego. Komisja egzaminacyjna przeprowadza egzamin w zespołach egzaminacyjnych, których skład ustala przewodniczący komisji spośród jej członków. Kierownik jednostki wystawia kandydatowi, który złożył egzamin z wynikiem pozytywnym, zaświadczenie o ukończeniu kursu.
