Gmina Dąbrówka: OSP Dąbrówka, OSP Kuligów, OSP Chajęty, OSP Lasków, OSP Zaścienie, OSP Ludwinów – Józefów, OSP Kołaków, OSP Ślężany,

Gmina Jadów: OSP Jadów, OSP Myszadła, OSP Starowola, OSP Wólka Sulejowska,

Gmina Klembów: OSP Krusze, OSP Roszczep, OSP Dobczyn, OSP Klembów,

Gmina Poświętne: OSP Ręczaje Polskie, OSP Poświętne, OSP Ręczaje Nowe, OSP Turze, OSP Wola Ręczajska, OSP Zabraniec,

Gmina Radzymin: OSP Radzymin, OSP Załubice Stare, OSP Mokre, OSP Ruda, OSP Zawady, OSP Nadma, OSP Słupno,

Gmina Tłuszcz: OSP Chrzęsne, OSP Tłuszcz, OSP Jasienica, OSP Kozły, OSP Dzięcioły, OSP Miąse,

Gmina Wołomin: OSP Wołomin, OSP Grabie Stare, OSP Majdan, OSP Ossów, OSP Zagościniec,

Miasto Gmina Kobyłka: OSP Kobyłka,

Miasto Gmina Marki: OSP Marki,

Miasto Gmina Ząbki: OSP Ząbki,

Miasto Gmina Zielonka: OSP Zielonka,

Gmina Strachówka: OSP Równe, OSP Strachówka, OSP Borucza.

                 Jednostki te zrzeszone są w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP, w oddziałach gminnych i w oddziale powiatowym w Wołominie. Cześć z tych jednostek należy do Krajowego Sytemu Ratowniczo-Gaśniczego jako integralnej część organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, obejmującej, w celu ratowania życia, zdrowia, mienia lub środowiska, prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń. System ten skupia jednostki ochrony przeciwpożarowej, inne służby, inspekcje, straże, instytucje oraz podmioty, które dobrowolnie w drodze umowy cywilnoprawnej zgodziły się współdziałać w akcjach ratowniczych.

                 Zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jednolity - Dz.U. z 2017 r. poz. 736 z późn. zm. – dalej jako u.ppoż.) członek ochotniczej straży pożarnej, który uczestniczył w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym organizowanym przez Państwową Straż Pożarną lub gminę, otrzymuje ekwiwalent pieniężny. Wysokość ekwiwalentu ustala rada gminy w drodze uchwały. Wysokość ekwiwalentu, nie może przekraczać 1/175 przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przed dniem ustalenia ekwiwalentu, za każdą godzinę udziału w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym. Ekwiwalent jest wypłacany z budżetu gminy. Ekwiwalent nie przysługuje członkowi ochotniczej straży pożarnej za czas nieobecności w pracy, za który zachował wynagrodzenie.

             W świetle jednolitego orzecznictwa sądów administracyjnych i powszechnych, ekwiwalent stanowi równoważnik, odpowiednik wkładu wniesionego na rzecz ochrony przeciwpożarowej przez strażaka OSP uczestniczącego w działaniach ratowniczych lub szkoleniu, w postaci czasu, wysiłku, zdrowia. Ekwiwalent nie jest równoważnikiem utraconego wynagrodzenia. Ten pogląd jest obecnie nie kwestionowany i jest honorowany przez Regionalne Izby Obrachunkowe i powielany także w rozstrzygnięciach nadzorczych wojewodów.

              Podstawowym aktem prawnym na podstawie którego jest wypłacany ekwiwalent jest uchwała rady gminy (miasta) w sprawie wysokości ekwiwalentu, która powinna być obowiązkowo uchwalona przez radę gminy (miasta). Jak wynika z jednolitego orzecznictwa sądów administracyjnych uchwała taka jest aktem prawa miejscowego i podlega obowiązkowej publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Uchwała powinna spełniać także wymogi prawne określone przez ustawę z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jednolity – Dz. U. z 2016 r., poz. 296 z późn. zm.).

                Analiza uchwał w sprawie wysokości ekwiwalentu na terenie powiatu wołomińskiego wskazuje, że na terenie naszego powiatu nie ma większych problemów z ekwiwalentem dla członków ochotniczych straży pożarnych. Nie oznacza, że wszystko w tej materii jest w porządku i nie potrzeba stosować żadnych poprawek.

                 W poniższym zestawieniu ukazuję porównanie zagadnień dotyczących ekwiwalentu w skali całego powiatu z podziałem na poszczególne gminy.

DR – działanie ratownicze

SZ – szkolenie pożarnicze

            Analiza uchwał w poszczególnych gminach pokazuje, że w niektórych uchwałach występują błędy, które nie powinny się tam znaleźć, ponieważ uchwały takie zgodnie z jednolitym orzecznictwem sądów muszą spełnić określone wymagania prawne. „Skoro zaskarżona uchwała w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych ma cechy aktu normatywnego, pozwalające uznać ją za akt prawa miejscowego, który miałby obowiązywać na obszarze Gminy, to jej publikacja staje się obowiązkowa, co w niniejszej sprawie oznacza publikację uchwały w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Prawidłowa pod względem prawnym uchwała musi bowiem spełniać niezbędne wymagania zarówno w aspekcie materialnym jak i formalnym. Oznacza to, że treść uchwały musi być zgodna z przepisami prawa, a ponadto tryb podjęcia uchwały musi odpowiadać określonym procedurom. W ramach katalogu formalnych warunków podjęcia ważnej uchwały wyróżnić można także konieczność realizacji obowiązku promulgacyjnego. Jeśli przepisy prawa przewidują obowiązek publikacji aktów prawnych określonej kategorii, niewykonanie takiego obowiązku równoznaczne jest z istotnym naruszeniem prawa. Niezachowanie w zaskarżonej uchwale wymagań przewidzianych w Konstytucji (art. 88 ust. 1), w ustawie o ogłaszaniu aktów normatywnych (art. 2 ust. 1, art. 3, art. 4 ust. 1 i art. 13 pkt 2) i w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (art. 42) narusza przywołane przepisy, co musiało prowadzić do stwierdzenia w całości nieważności uchwały nie poddanej właściwemu procesowi promulgacji” (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 3 grudnia 2009 r., II SA/Op 380/09).

            Analizując kolejno odpowiednie uchwały należy wskazać następujące błędy lub uwagi:

• Uchwała Nr XV/120/2016 Rady Gminy Dąbrówka w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego za udział w działaniach ratowniczych i szkoleniach pożarniczych członków ochotniczej straży pożarnej z dnia 29 lutego 2016 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2017 r. poz. 5283)

Paragraf 2 – ekwiwalent należy się za szkolenie pożarnicze organizowane także przez inne podmioty niż PSP i gmina. W tym zakresie konieczne jest odpowiednie skierowanie (Por. D.P. Kała, Ekwiwalent dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych. Orzecznictwo, wzory pism, tablice, Zielonka 2013, s. 52)

• Uchwała Nr XXVII/204/2017 Rady Gminy Jadów w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla członków ochotniczych straży pożarnych z terenu Gminy Jadów za udział w działaniu ratowniczym i w szkoleniu pożarniczym z dnia 28 lutego 2017 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2017 r. poz. 2218)

Paragraf 1 pkt 1 – niepotrzebne dodanie zwrotu (w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej). Definicja legalna działania ratowniczego została zamieszczona w ustawie o ochronie przeciwpożarowej i nie potrzeba tego zamieszczać w aktach prawa miejscowego.

• Uchwała Nr VI/33/2011 Rady Gminy Klembów w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu dla członków ochotniczych straży pożarnych za udział w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym z dnia 24 lutego 2011 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 75, poz. 2350)

      Uchwała Nr IX.73.2015 Rady Gminy Klembów w sprawie zmiany Uchwały Nr VI/33/2011 Rady Gminy Klembów z dnia 24 lutego 2011 roku, w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu dla członków ochotniczych straży pożarnych za udział w działaniu       ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym z dnia 30 czerwca 2015 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2015 r. poz. 6641)

Niepotrzebnie uchwałę z 2011 r. znowelizowano uchwałą z 2015 r. Wykonano taką samą pracę jak w przypadku gdyby uchylono uchwałę z 2011 i przyjęto nową uchwałę, a przez to obowiązuję 2 uchwały, które wprowadzają zamęt legislacyjny.

• Uchwała Nr XXII/203/16 Rady Miasta Kobyłka w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla członków Ochotniczej Straży Pożarnej w Kobyłce z dnia 27 czerwca 2016 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2016 r. poz. 7544)

Paragraf 1 – ekwiwalent należy się za szkolenie pożarnicze i działanie ratownicze organizowane także przez inne podmioty niż PSP i gmina. W zakresie szkolenia konieczne jest odpowiednie skierowanie (Por. D.P. Kała, Ekwiwalent dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych. Orzecznictwo, wzory pism, tablice, Zielonka 2013, s. 52)

• Uchwała Nr XXVIII/177/2013 Rady Gminy Poświętne w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych za udział w działaniach ratowniczych oraz szkoleniach pożarniczych z dnia 30 grudnia 2013 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2014 r. poz. 186)

Paragraf 1, tiret drugi – ekwiwalent należy się za szkolenie pożarnicze organizowane także przez inne podmioty niż PSP i gmina. W tym zakresie konieczne jest odpowiednie skierowanie (Por. D.P. Kała, Ekwiwalent dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych. Orzecznictwo, wzory pism, tablice, Zielonka 2013, s. 52)

Paragraf 1 – należy usunąć punkt 2 i 3:

2. Ekwiwalent wypłacany będzie kwartalnie do 15 dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału z budżetu Gminy, na podstawie wniosku złożonego przez Naczelnika Jednostki OSP,
3. Wzór wniosku o którym mowa w zdaniu poprzedzającym stanowi załącznik Nr 1 do niniejszej uchwały

Punkty te wykraczają poza delegację ustawową, są sprzeczne z orzecznictwem sądów  administracji i należy je natychmiast usunąć (Por. D.P. Kała, Ekwiwalent dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych. Orzecznictwo, wzory pism, tablice, Zielonka 2013, s. 38). Rekomendowane przyjęcie nowej poprawionej uchwały i uchylenia obecnej

• Uchwała Nr 277/XXIII/2016 Rady Miejskiej w Radzyminie w sprawie ekwiwalentu pieniężnego za udział w działaniach ratowniczych i szkoleniach

Uchwała wymaga natychmiastowej zmiany. Zmiany te są obecnie dokonywane

• Uchwała Nr V/32/2015 Rady Gminy Strachówka zmieniająca Uchwałę Nr XXI/112/09 Rady Gminy Strachówka z dnia 29 kwietnia 2009r. w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu otrzymywanego przez członków Ochotniczej Straży Pożarnej

           z dnia 23 marca 2015 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2015 r. poz. 3988),

         Uchwała Nr XXI/112/09 Rady Gminy Strachówka z dnia  29 kwietnia  2009r.  w  sprawie  ustalenia wysokości ekwiwalentu otrzymywanego  przez członków Ochotniczej Straży Pożarnej

Niepotrzebnie uchwałę z 2009 r. znowelizowano uchwałą z 2015 r. Wykonano taką samą pracę jak w przypadku gdyby uchylono uchwałę z 2009 r. i przyjęto nową uchwałę, a przez to są 2 uchwały, które wprowadzają zamęt legislacyjny. Dodatkowo uchwała z 2009 r. nie została ogłoszona w wojewódzkim dzienniku urzędowym i nie obowiązuje. Obecnie należy przyjąć całkowicie nową uchwałę i uchylić uchwałę z 2009 r. i 2015 r.

Paragraf 1 pkt 1 uchwały z 2015 r. - wskazano że wypłaca się ekwiwalent za akcje ratownicze. Ekwiwalent wypłaca się za działania ratownicze, co jest pojęciem nieco innym niż akcje ratownicze

• Uchwała Nr NR XX.298.2017 Rady Miejskiej w Tłuszczu z dnia 26 czerwca 2017 r. w sprawie ustalenia ekwiwalentu pieniężnego za udział w działaniu ratowniczym i szkoleniu pożarniczym członka ochotniczej straży pożarnej (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2017 r. poz. 5922)

Paragraf 2 – ekwiwalent należy się za szkolenie pożarnicze organizowane także przez inne podmioty niż PSP i gmina. W zakresie szkolenia konieczne jest odpowiednie skierowanie (Por. D.P. Kała, Ekwiwalent dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych. Orzecznictwo, wzory pism, tablice, Zielonka 2013, s. 52)

• Uchwała Nr XX-49/2016 Rady Miejskiej w Wołominie z dnia 16 marca 2016 r. w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych w Gminie Wołomin

Paragraf 1 – ekwiwalent należy się za szkolenie pożarnicze i działanie ratownicze organizowane także przez inne podmioty niż PSP i gmina. W zakresie szkolenia konieczne jest odpowiednie skierowanie (Por. D.P. Kała, Ekwiwalent dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych. Orzecznictwo, wzory pism, tablice, Zielonka 2013, s. 52)

Paragraf 2. Zasady i sposób naliczania i wypłacania ekwiwalentu określony jest w załączniku do niniejszej uchwały zwanym "Procedurami rozliczania ekwiwalentu pieniężnego za udział w akcjach ratowniczo-gaśniczych i szkoleniach pożarniczych członków Ochotniczych Straży Pożarnych gminy Wołomin".

Paragraf 2 – należy usunąć

Paragraf ten wykracza poza delegację ustawową, jest sprzeczny z orzecznictwem sądów  administracji i należy go natychmiast usunąć (Por. D.P. Kała, Ekwiwalent dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych. Orzecznictwo, wzory pism, tablice, Zielonka 2013, s. 38),

Obecna uchwała nie jest ogłoszona w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym co sprawia że nie obowiązuje

Rekomendowane uchylenia obecnej uchwały, przyjęcie nowej poprawionej uchwały i ogłoszenie jej w wojewódzkim dzienniku urzędowym

• Uchwała Nr XXXV/313/2016 Rady Miasta Ząbki w sprawie wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla członków ochotniczej straży pożarnej za udział w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym z dnia 14 grudnia 2016 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2016 r. poz. 11866)

Paragraf 1 pkt 2 – ekwiwalent należy się za szkolenie pożarnicze i działanie ratownicze. Niewskazane jest dalsze różnicowanie za co należy się ekwiwalent (Por. D.P. Kała, Ekwiwalent dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych. Orzecznictwo, wzory pism, tablice, Zielonka 2013, s. 63-64)

Paragraf 1 pkt 3 – ekwiwalent należy się za szkolenie pożarnicze i działanie ratownicze organizowane także przez inne podmioty niż PSP i gmina. W zakresie szkolenia konieczne jest odpowiednie skierowanie (Por. D.P. Kała, Ekwiwalent dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych. Orzecznictwo, wzory pism, tablice, Zielonka 2013, s. 52)

• Uchwała Nr XXXI/268/17 Rady Miasta Zielonka w sprawie wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla członków Ochotniczej Straży Pożarnej za udział w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym z dnia 26 stycznia 2017 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2017 r. poz. 1285)

Paragraf 1 ust. 2 – ekwiwalent należy się za szkolenie pożarnicze i działanie ratownicze organizowane także przez inne podmioty niż PSP i gmina. W zakresie szkolenia konieczne jest odpowiednie skierowanie (Por. D.P. Kała, Ekwiwalent dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych. Orzecznictwo, wzory pism, tablice, Zielonka 2013, s. 52)

            Podsumowując, należy uznać, że pozytywny jest fakt, że we wszystkich gminach powiatu wołomińskiego przyjęte są uchwały w sprawie ekwiwalentu, przez co należy domniemywać, że wszędzie tam jest on wypłacany. Negatywny jest fakt braku zarządzeń wykonawczych do uchwał za wyjątkiem gminy Klembów. Wydanie zarządzenia nie jest wprost wymagane wprost przez przepisy, ale jest to dopuszczalne i w wielu miejscach w Polsce praktykowane, co sprawia, że procedura wypłaty ekwiwalentu jest prostsza i bardziej transparentna dla członków OSP. W niektórych gminach uchwały nie zostały ogłoszone w wojewódzkim dzienniku urzędowym lub zawierają niedopuszczalne zapisy, co wymaga natychmiastowej korekty. W pozostałych uchwałach dostrzega się drobne pomyłki, które nie rzutują na wypłacenie ekwiwalentu, ale powinno się je skorygować. Praktycznie wszystkie uchwały, różnicują stawki ekwiwalentu co jest dopuszczalne w świetle orzecznictwa sądów i powszechnie przyjęło się w Polsce.