Czterech strażaków uczestniczyło w kursie kwalifikowanej pierwszej pomocy organizowanym przez Odział Wojewódzki ZOSP. Czy za takie szkolenie przysługuje ekwiwalent? Zgodnie z uchwałą Rady Gminy ekwiwalent pieniężny dla członków ochotniczych straży pożarnych wypłaca się za udział w działaniu ratowniczym oraz w szkoleniu pożarniczym. Wójt gminy nie ma zamiaru zapłacić za te szkolenie.
Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej(t.j. - Dz. U. z 2009 r., Nr 178, poz. 1380) członek ochotniczej straży pożarnej, który uczestniczył w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym organizowanym przez Państwową Straż Pożarną lub gminę, otrzymuje ekwiwalent pieniężny.
Ekwiwalent należy uznać za prawo osobiste tzn., że przysługuje ono członkowi ochotniczej straży pożarnej jako osobie fizycznej, indywidualnemu podmiotowi prawa. Nie należy się on natomiast ochotniczej straży pożarnej jako całości, jako stowarzyszeniu. Władze danej ochotniczej straży pożarnej, do której należy strażak ochotnik, któremu należy się ekwiwalent, potwierdzają jedynie udział w działaniach ratowniczych lub szkoleniu pożarniczym.
Ekwiwalent należy uznać za publiczne prawo podmiotowe. Zgodnie z doktryną prawa, publiczne prawo podmiotowe to korzyść, która należy się określonej jednostce i może być przez nią skutecznie realizowana, co poręczone jest przez porządek prawny i oparta jest na prawie publicznym. Zachowanie się danej osoby, której przysługuje publiczne prawo podmiotowe, powoduje powstanie po stronie władzy obowiązku określonego zachowania się (zob. M. Stahl, w: Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, (red.) Z. Duniewska i in., Warszawa 2004, s. 64; Prawo administracyjne, (red.) M. Wierzbowski, Warszawa 2010, s. 128-129).
W nauce prawa administracyjnego uznaje się, że podmiot, któremu przysługuje publiczne prawo podmiotowe nie może nim dysponować oraz, że jest ono niezbywalne, że nie można się go zrzec, ale dopuszczalna jest rezygnacja z korzystania z niego(A. Wróbel, w: System Prawa Administracyjnego, t. 1, Instytucje prawa administracyjnego, (red.) R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2010, s. 336-337.
Ponieważ ekwiwalent jest prawem osobistym, to rezygnacja z korzystania z ekwiwalentu jest osobistą, indywidualną decyzją członka OSP. Rezygnacja władz OSP(zarządu lub walnego zebrania) z korzystania z ekwiwalentu nie oznacza rezygnacji szeregowych członków OSP, podobnie jak rezygnacja większość członków OSP, nie oznacza rezygnacji wszystkich członków OSP.
Ustawa ppoż. nie zawiera definicji legalnej pojęcia szkolenie pożarnicze, która nakazywałby nam odpowiednie rozumienie tego pojęcia. Definicji legalnej brak jest także w ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej(tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 1340 z późn. zm.). Definicji takiej brak jest także w rozporządzeniach wykonawczych do ustawy o ochronie przeciwpożarowej i do ustawy o Państwowej Straży Pożarnej.
Szkolenie pożarnicze zostało zdefiniowane legalnie w dwóch aktach prawnych, które obecnie już nie mają charakteru obowiązującego. Zarządzenie nr 28 Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 marca 1962 r. w sprawie zasad udzielania zwolnień od pracy członkom ochotniczych i obowiązkowych straży pożarnych zatrudnionych w zakładach pracy(M.P. z 1962 r., Nr 28, poz. 117 z późn. zm.) wydane na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 13 kwietnia 1960 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. Nr 20, poz. 120) definiowało w § 1 ust. 2 szkolenie pożarnicze. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 15 kwietnia 1962 r. w sprawie przyznania niektórych ulg w świadczeniach na fundusz gromadzki(M.P. z 1962 r., Nr 38, poz. 180 z późn. zm.) wydane na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 13 kwietnia 1960 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. Nr 20, poz. 120) zawierało w § 3 pkt 3 definicję legalną nawiasową szkolenia pożarniczego, które zostało uznane przez ówczesnego ustawodawcę za kursy, zawody, ćwiczenia. Definicji tych nie można obecnie uznać za obowiązujące definicje legalne szkolenia pożarniczego z racji na fakt, ze akty prawne, które je zawierały dzisiaj już nie obowiązują. Dodatkowo w chwili obowiązywania tych definicji legalnych za udział w szkoleniu pożarniczym nie wypłacano ekwiwalentu, tak jak to ma miejsce obecnie. W związku z tym ta historyczna definicja legalna nie jest adekwatna do obecnie obowiązujących przepisów(D.P. Kała, Ekwiwalent pieniężny dla członków OSP – zasady wypłaty, wzory pism, orzecznictwo, tablice, Zielonka 2013).
Podsumowując należy przyjąć w drodze wykładni rozszerzającej, że kursy kwalifikowanej pierwszej pomocy są szkoleniami pożarniczymi za które należy wypłacić ekwiwalent, bez względu na zapisy wynikające z uchwały rady gminy w sprawie stawki ekwiwalentu. Przy czym warunkiem wypłaty ekwiwalentu w powyższym przypadku jest posiadanie skierowania z gminy na szkolenie organizowane przez oddział wojewódzki ZOSP.
