Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP (dalej jako ZOSP RP) jest stowarzyszeniem o charakterze ogólnopolskim, samorządnym, trwałym, który posiada osobowość prawną. Związek zrzesza ochotnicze straże pożarne i inne osoby prawne w celu reprezentowania ich interesów oraz propagowaniu i realizacji celów statutowych. Związek jest kontynuatorem chlubnych tradycji ruchu strażackiego wyrażających się w niesieniu bezinteresownej pomocy ludziom i służeniu Ojczyźnie. Związek wykonuje zadania o charakterze użyteczności publicznej w zakresie ochrony przeciwpożarowej, ratownictwa i bezpieczeństwa powszechnego, wspiera różnorodne formy pracy kulturalno-oświatowej, popularyzuje dorobek historyczny ruchu strażackiego, rozwija działalność artystyczną i sportową w ochotniczych strażach pożarnych. Siedzibą Związku jest miasto stołeczne Warszawa.

         Organizacji pożytku publicznego przysługuje, na zasadach określonych w przepisach odrębnych, zwolnienie od:

1) podatku dochodowego od osób prawnych,

2) podatku od nieruchomości,

        Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie^[1]. Do organizacji pozarządowych zalicza się także nie działające w celu osiągnięcia zysku stowarzyszenia, w tym ochotnicze straże pożarne (art. 3 ust. 2 u.p.p.w.).

        Zgodnie z art. 36 ust. 1 i 2 u.p.o.s. stowarzyszenie może być rozwiązane na podstawie własnej uchwały lub przez sąd. Zgodnie ze statutem wzorcowym OSP, rozwiązanie OSP uchwala walne zebranie członków większością 2/3 głosów przy obecności co najmniej 1/2 ogólnej liczby członków. Wniosek o rozwiązanie OSP może składać zarząd OSP z własnej inicjatywy lub na zgłoszone mu żądanie co najmniej 1/2 ogólnej liczby członków. Zawiadomienie członków OSP o terminie walnego zebrania, na którym ma być rozpatrywany wniosek w sprawie rozwiązania OSP, powinno być doręczone wraz z porządkiem obrad co najmniej na 30 dni przed terminem zebrania. W razie rozwiązania OSP walne zebranie wyznacza komisję likwidacyjną w składzie 3 osób. W przypadku niemożności zwołania walnego zebrania, uchwałę o rozwiązaniu OSP podejmuje sąd rejestrowy, wyznaczając likwidatora. W przypadku jeśli statut OSP lub uchwała ostatniego walnego zgromadzenia członków nie określa kto jest likwidatorem, likwidatorami są członkowie zarządu OSP.

             Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej^[1] ochotnicza straż pożarna i Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczpospolitej Polskiej funkcjonują w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach^[2]. Zgodnie z art. 17 ust. 1 u.p.o.s  ochotnicza straż pożarna uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą wpisania do krajowego rejestru sądowego.

              Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Opiera swoją działalność na pracy społecznej członków. Do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników.