Służba kandydacka polega na odbywaniu studiów lub pobieraniu nauki w szkole i odbywaniu praktyk, zgodnie z planami studiów (nauczania), programami kształcenia (nauczania) oraz regulaminami studiów (nauki) i statutami szkół oraz wykonywaniu zadań służbowych wynikających z charakteru szkoły jako jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej. Komendant szkoły ustala szczegółowy harmonogram realizacji powyższych zadań. Osoba przyjęta do służby kandydackiej odbywa naukę w wybranej szkole Państwowej Straży Pożarnej. Osobie podejmującej naukę w szkole Państwowej Straży Pożarnej nadaje się stopień strażaka.

Przebieg służby

Czas trwania służby kandydackiej określają plany i programy studiów (nauki). Studia (nauka) w szkołach dzielą się na lata i semestry oraz obejmują:1) zajęcia programowe, 2) praktyki organizowane w szkole lub innych jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej, 3) przeszkolenia i ćwiczenia w warunkach polowych, 4) sesje egzaminacyjne, 5) wykonanie pracy dyplomowej (końcowej), 6) egzamin dyplomowy (końcowy), 7) czas wolny.

Szczegółowy przebieg studiów, praktyk oraz składania egzaminów określa regulamin studiów (nauki). Strażak w służbie kandydackiej pełni służbę w systemie skoszarowanym i otrzymuje zakwaterowanie.

Strażak w służbie kandydackiej podczas pełnienia służby nosi przepisowe umundurowanie lub odzież specjalną, a także dystynkcje, znaki identyfikacyjne strażaka i ekwipunek osobisty. Wzory umundurowania, odzieży specjalnej, dystynkcji i znaków identyfikacyjnych strażaków w służbie kandydackiej oraz sposób ich noszenia określają przepisy o umundurowaniu strażaków w służbie stałej.

Strażacy w służbie kandydackiej w Szkole Głównej Służby Pożarniczej tworzą samorząd studencki, a w pozostałych szkołach - samorząd uczniowski. Organy samorządu są jedynym reprezentantem strażaków w służbie kandydackiej.

Świadczenia w okresie służby

Strażak w służbie kandydackiej otrzymuje wyżywienie w naturze albo równoważnik pieniężny w zamian za wyżywienie.

Strażak w służbie kandydackiej ma prawo do czasu wolnego w wymiarze i terminach wynikających z planów i programów nauczania. Strażakowi w służbie kandydackiej mogą być udzielone następujące urlopy: 1) krótkoterminowy w drodze wyróżnienia - do 7 dni w roku akademickim (szkolnym), 2) okolicznościowy, 3) zdrowotny, 4) dodatkowy.

Strażak w służbie kandydackiej otrzymuje: 1) zakwaterowanie, umundurowanie, odzież specjalną i ekwipunek osobisty oraz wyżywienie w naturze albo równoważnik pieniężny w zamian za wyżywienie, 2) świadczenia pieniężne składające się z zasadniczej należności pieniężnej w wysokości uzależnionej od roku nauki, dodatku za stopień i kosztów podróży przy przejazdach na praktyki. Strażak w służbie kandydackiej może otrzymać: 1) nagrodę pieniężną lub rzeczową, 2) zasiłek na utrzymanie rodziny.

W razie śmierci strażaka w służbie kandydackiej, pozostałej po nim rodzinie przysługuje: 1) odprawa pośmiertna, 2) zasiłek pogrzebowy.

Strażak w służbie kandydackiej, który w związku ze służbą doznał uszczerbku na zdrowiu lub poniósł szkodę w mieniu, otrzymuje świadczenia odszkodowawcze w trybie i na zasadach określonych dla strażaków. W razie śmierci strażaka w służbie kandydackiej w związku ze służbą, świadczenia odszkodowawcze otrzymują pozostali po nim członkowie rodziny.

Strażak zwolniony ze służby na podstawie art. 43 ust. 2 pkt 3-5 lub ust. 3 pkt 2 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej przed upływem 5 lat od ukończenia nauki w ramach służby kandydackiej w Szkole Głównej Służby Pożarniczej, Centralnej Szkole Państwowej Straży Pożarnej lub szkole aspirantów Państwowej Straży Pożarnej jest obowiązany zwrócić kwotę stanowiącą równowartość kosztów wyżywienia i umundurowania otrzymanych w czasie nauki.

Nadawanie stopni

Osobie podejmującej naukę w szkole Państwowej Straży Pożarnej nadaje się stopień strażaka. Osobom podejmującym naukę w szkołach Państwowej Straży Pożarnej stopień strażaka nadaje komendant szkoły. Komendant szkoły może nadać strażakowi w służbie kandydackiej, na wniosek jego bezpośredniego przełożonego, kolejny wyższy stopień. Warunkiem nadania kolejnego stopnia jest osiąganie pozytywnych wyników w nauce i służbie, potwierdzonych w opinii służbowej strażaka, sporządzonej na zasadach i w trybie określonych odrębnymi przepisami.

Strażak w służbie kandydackiej może być awansowany: 1) w szkole aspirantów Państwowej Straży Pożarnej: a) do stopnia sekcyjnego – na pierwszym roku, b) do stopnia starszego sekcyjnego – nie wcześniej niż na drugim roku, 2) w Szkole Głównej Służby Pożarniczej: a) do stopnia starszego strażaka – na pierwszym roku studiów, b) do stopnia starszego sekcyjnego – nie wcześniej niż na drugim roku studiów, c) do stopnia ogniomistrza – nie wcześniej niż na trzecim roku studiów, d) do stopnia starszego ogniomistrza – nie wcześniej niż na czwartym roku studiów. Komendant szkoły Państwowej Straży Pożarnej może w drodze wyróżnienia przedterminowo nadać kolejny wyższy stopień strażakowi w służbie kandydackiej, jeżeli osiąga on bardzo dobre wyniki w nauce lub służbie, z tym że w szkołach aspirantów Państwowej Straży Pożarnej komendant szkoły może nadać stopień do ogniomistrza.

Pierwszy stopień aspirancki nadaje się strażakowi, który uzyskał tytuł technik pożarnictwa w ramach służby kandydackiej albo w ramach skierowania do szkoły Państwowej Straży Pożarnej.

Pierwszy stopień oficerski nadaje się strażakowi, który: 1) ukończył Szkołę Główną Służby Pożarniczej w ramach służby kandydackiej albo 2) uzyskał tytuł zawodowy technik pożarnictwa w szkole aspirantów Państwowej Straży Pożarnej lub w Centralnej Szkole Państwowej Straży Pożarnej i tytuł zawodowy inżynier pożarnictwa w ramach skierowania do Szkoły Głównej Służby Pożarniczej.

Opiniowanie i odpowiedzialność dyscyplinarna

Strażak w służbie kandydackiej podlega opiniowaniu służbowemu: 1) nie później niż w ciągu 7 dni po zakończeniu przeszkolenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej, 2) w terminie 30 dni po zakończeniu każdego roku studiów (nauki), z wyjątkiem ostatniego roku studiów (nauki), 3) w terminie 30 dni przed zakończeniem studiów (nauki).

Opinia służbowa strażaka w służbie kandydackiej powinna zawierać ocenę dotyczącą w szczególności: 1) wywiązywania się z obowiązków w zakresie nauki i służby, 2) zdyscyplinowania, 3) postawy moralnej, 4) predyspozycji do służby w Państwowej Straży Pożarnej.

Strażak w służbie kandydackiej podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej. Strażak odpowiada dyscyplinarnie za zawinione, nienależyte wykonywanie obowiązków służbowych oraz za czyny sprzeczne ze złożonym ślubowaniem. Strażak odpowiada dyscyplinarnie również za popełnione przestępstwa lub wykroczenia, niezależnie od odpowiedzialności karnej. Kary dyscyplinarne są następujące: 1) upomnienie, 2) nagana, 3) wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe, 4) obniżenie stopnia, 5) wydalenie ze służby.

Strażaka w służbie kandydackiej zwalnia się ze służby w razie: 1) utraty obywatelstwa polskiego lub nabycia obywatelstwa innego państwa, 2) orzeczenia przez komisję lekarską niezdolności do służby, 3) stwierdzenia w opinii służbowej nieprzydatności do służby, 4) braku postępów w nauce. Strażaka w służbie kandydackiej można zwolnić ze służby na jego wniosek, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku.

Strażaka w służbie kandydackiej wydala się ze służby w razie: 1) skazania prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności lub karę pozbawienia praw publicznych, 2) wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby. Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej może zezwolić na pozostanie w służbie kandydackiej strażaka skazanego na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.