Wydrukuj tę stronę
środa, 09 luty 2022 11:45

„Dziura ekwiwalentowa” jako wartość konstytucyjna w interesie publicznym

Napisał Dariusz P. Kała
Oceń ten artykuł
(1 głos)

O mocy wstecznej uchwał ekwiwalentowych OSP, państwie z tektury, bublu stargardzkim, wykładni na życzenie, chocholim tańcu Komendy Głównej PSP oraz honorze oficera

„Dziura ekwiwalentowa”

19 stycznia 2022 r. opublikowana została moja opinia prawna wskazująca na istnienie „dziury ekwiwalentowej” wynikającej z braku właściwych przepisów przejściowych w nowej ustawie o Ochotniczych Strażach Pożarnych. Skutkiem tego jest okoliczność że od 1 stycznia 2022 r. nie można wypłacać ekwiwalentu pieniężnego strażakom OSP za udział w działaniach ratowniczych i szkoleniach pożarniczych. W publikacjach swoich wskazałem że jedyną receptą na to zaniechanie legislacyjne jest dokonanie szybkiej nowelizacji ustawy o OSP i niedopuszczalne jest w tym przypadku przyjmowanie uchwał ekwiwalentowych z mocą wsteczną.

Ekspert: „zgubiono” przepisy przejściowe związane z ekwiwalentem pieniężnym dla strażaków OSP

Błąd w ustawie - strażacy ochotnicy nie dostają ekwiwalentu za akcje

Ekwiwalent dla strażaków - błąd w nowej ustawie o OSP?

Manewry Komendy Głównej PSP

W odpowiedzi na moje publikacje Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej opublikowała na swoich stronach dwa komunikaty wskazujące na to że nie ma żadnego problemu związanego z „dziurą ekwiwalentową”.

Komunikat KG PSP z 19.01.2022 r.

Informacja KG PSP z 24.01.2022 r.

Stanowisko KG PSP jest ignorowane przez gminy, które starając się ratować sytuację i nie narażać się strażakom, procedują uchwały ekwiwalentowe z mocą wsteczną przesuwając problem na wojewodów aby oni stwierdzili czy uchwała ekwiwalentowa z mocą wsteczną jest zgodna z prawem.

Ostrołęka

Włodowice

Banie Mazurskie

Kołaki Kościelne

Prawnicy i ZOSP RP podważają KG PSP i widzą „dziurę ekwiwalentową”

Moje stanowisko o „dziurze ekwiwalentowej” potwierdziło publicznie kliku prawników. Stanowisko to zostało także potwierdzone przez Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP. ZOSP RP dodatkowo wskazał, że: „Wskazać należy także, że w piśmie Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z 26 stycznia 2022 r. (BOL-II-0754/1/22), zamieszczonym obok niniejszej publikacji, dokonuje się, niestety nieudolnej, próby ratowania wadliwych zapisów ustawy o ochotniczych strażach pożarnych”.

Stanowisko ZOSP RP

Inni prawnicy

„Bubel stargardzki”

Efektem zamieszania z ekwiwalentem jest już pierwszy opublikowany „bubel stargardzki”. Pierwszy może i tak i jak do tej pory najgorszy przykład uchwały ekwiwalentowej, absolutnie nie do naśladowania. Uchwała ta to jeszcze gorszy bubel legislacyjny niż „dziura ekwiwalentowa” w ustawie o OSP. RIO w Szczecinie powinna sprawdzić czy wypłacenie ekwiwalentu na podstawie tego „stargardzkiego bubla” stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

"Bubel stargardzki"

„Bubel stargardzki” mówi o członku ochotniczej straży pożarnej. Takiego pojęcia nie ma już w nowej ustawie o OSP. Ustawa mówi że ekwiwalent jest należny dla strażaka ratownika OSP. Na bazie tej uchwały nie można wypłacić ekwiwalentu za ćwiczenia, bo nie zawarto tam takiego zapisu. W paragrafie 1 pomieszano działanie ratownicze z akcją ratowniczą, a art. 2 nowej ustawy o OSP wskazuje że są to dwa różne działania. Więc nie można na podstawie tej uchwały płacić ekwiwalentu ani za działania ratownicze ani za akcje ratownicze. Uchwała ogranicza płacenie ekwiwalentu tylko za szkolenie pożarnicze, a takiego pojęcia nie ma już w nowej ustawie o OSP. W art. 15 mowa jest o szkoleniu. Uchwała powyższa stanowi prawdopodobnie nieudolną kopię starej uchwały przygotowaną w pośpiechu na kolanie. Jedynym pozytywem jest to, że podważa ona stanowisko KG PSP, że stare uchwały obowiązują do czerwca 2022. Powyższa uchwała pisana była na kolanie i z rażącymi błędami co pokazuje że nie była dobrze sprawdzona przez służby prawne gminy w  której ją uchwalono ani przez służby prawne wojewody. Jedynym wyjściem jest jej ponowne poprawienie i poddanie ponownie procedurze głosowania.

Moc wsteczna uchwał według wojewodów, Regionalnych Izb Obrachunkowych i sądów

Dotychczas wojewodowie wielokrotnie stwierdzali w swoich jednolitych liniach orzeczniczych, że nadawanie uchwałom ekwiwalentowym mocy wstecznej  jest niezgodne z prawem[1].  Warto aby te orzeczenia dostrzegł ZOSP RP i pogłębił swoje stanowisko dlaczego uważa, że można przyjmować uchwały ekwiwalentowe z mocą wsteczną i czym to jest obecnie uzasadnione.

Dosyć jasno wypowiedział się w tym zakresie Wojewoda Podlaski, który uchylił uchwałę ekwiwalentową wsteczną[2].

  1. „Należy zauważyć, iż zasada niedziałania prawa wstecz jest jednym z głównych gwarantów demokratycznego państwa prawnego, umacnia pewność stanowionego prawa, a także pogłębia zaufanie obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.
  2. Pewne odstępstwa od tej zasady, w szczególnych sytuacjach, przewiduje ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 296 ze zm.). Przepis art. 5 ww. ustawy dopuszcza nadanie aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, jeżeli nie będą temu stały na przeszkodzie zasady demokratycznego państwa prawnego. Ustawa ta zezwala na wyłączenie zasady lex retro non agit jedynie w odniesieniu do aktów normatywnych.
  3. Jak zauważył Trybunał Konstytucyjny odstępstwo od powyższej zasady jest w wyjątkowych sytuacjach dopuszczalne, gdy jest to konieczne dla realizacji wartości konstytucyjnej, ocenianej jako ważniejsza od wartości chronionej zakazem retroakcji[3].
  4. Zasada niedziałania prawa wstecz nie ma charakteru bezwzględnego, absolutnego i w sytuacjach nadzwyczajnych lokalny prawodawca może od niej odstąpić, np. gdy jest to konieczne dla realizacji wartości konstytucyjnej ocenianej jako ważniejsza od wartości chronionej zakazem retroakcji. Jednakże możliwość skorzystania z art. 5 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych powinna mieć charakter nadzwyczajny, wyjątkowy[4].
  5. Mając więc na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie nie zachodzą przesłanki uzasadniające nadanie aktowi wstecznej mocy obowiązywania.

„W przypadku nadania mocy wstecznej uchwale należy każdorazowo podawać faktyczne i prawne uzasadnienia, że pomimo działania wstecz aktu normatywnego będzie on realizował zasady demokratycznego państwa prawa”[5].

Stanowiska wojewodów jest podzielane przez Regionalne Izby Obrachunkowe i sądy. W orzecznictwie sądów oraz Regionalnych Izb Obrachunkowych wskazuje się, że: „Odstąpienie od zasady niedziałania prawa wstecz dopuszczalne jest jedynie wyjątkowo i tylko z usprawiedliwionych względów, gdy jest to konieczne dla realizacji wartości konstytucyjnej, ocenianej jako ważniejsza od wartości chronionej zakazem retroakcji. Wsteczna moc prawa może dotyczyć ewentualnie tylko przyznania praw. Z całą stanowczością natomiast należy wykluczyć możliwość zastosowania tej normy do nakładania obowiązków”[6]. .

Dlaczego moc wsteczna sprzeczna z prawem?

Wojewodowie zajmowali swoje  stanowiska uchylające pomimo, że uchwały w sprawie ekwiwalentu teoretycznie polepszały sytuację strażaków ochotników. Osobiście uważam, że w niektórych przypadkach istnieje możliwość nadania mocy wstecznej uchwałom ekwiwalentowym o czym pisałem już w swoich publikacjach, ale nie w obecnym „kryzysie ekwiwalentowym”.

W obecnej sytuacji nie ma możliwości nadania mocy wstecznej uchwałom w sprawie ekwiwalentu, ponieważ uzasadnieniem nadawania mocy wstecznej wcale nie są żadne wartości konstytucyjne, interes publiczny czy wyjątkowa sytuacja, czy polepszenie sytuacji strażaków ochotników. Przyjęcie przez ponad 2400 gmin w Polsce uchwał wstecznie działających jest podyktowane tylko i wyłącznie chęcią zapobieżenia zaniechaniom legislacyjnym w postaci „dziury ekwiwalentowej”, czyli braku przepisów przejściowych związanych z ekwiwalentami i nie ma nic wspólnego z demokratycznym państwem prawa. Byłaby to próba ratowania tylko i wyłącznie zaniechań legislacyjnych, które w głównej mierze obciążają Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej, jako podmiot firmujący nową ustawę o Ochotniczych Strażach Pożarnych.

Nowelizacja jedynym lekiem na „kryzys ekwiwalentowy”

Dużo większym rozsądkiem i sprawnością wykazało się ponad 480 podmiotów które pobrało z mojej strony wniosek do KG PSP w sprawie szybkiej nowelizacji ustawy OSP i jak zakładam go wysłało do KG PSP.  W związku z tym zwróciłem się w dniu 9.02.2022 r. do KG PSP aby udzieliło informacji publicznej ile takich wniosków wpłynęło do KG PSP i co zamierza z nimi zrobić i czy zamierza wnieść do Sejmu projekt nowelizacji. Sprawą zainteresowali się także posłowie, którzy złożyli interpelację do MSWiA

Wniosek do KG PSP o nowelizację

Interpelacja

Państwo z tektury i chocholi taniec KG PSP

Mam jednak nadzieję, że wojewodowie nie będą wbrew dotychczasowym swoim liniom orzeczniczym oraz stanowiskom RIO i sądów „przepuszczać” wstecznych uchwał ekwiwalentowych. Oznaczało by to tylko i wyłącznie, że w imię interesu politycznego jesteśmy w stanie urządzać sobie „legislacyjne państwo z tektury” które nie zważa na podstawowe zasady prawa i ugruntowane linie orzecznicze organów kontrolnych.

Liczę jednak na rozsądek KG PSP, która zakończy chocholi taniec wokół „dziury ekwiwalentowej” i dostrzeże że  jej stanowisko podważają publicznie prawnicy, ZOSP RP i gminy oraz, że wniesie nowelę ustawy o OSP na posiedzenie Sejmu na 23-24 lutego 2022 r., zamiast wyręczać się gminami, wojewodami i „wykładnią na  życzenie”. Honor oficera wymaga umiejętności przyznania się do błędu, bo błędów nie popełnia tylko ten co nic nie robi. Oczywiście na świecie są też ludzie bez honoru.

Dr Dariusz P. Kała

[1] Takie stanowisko zawarto m.in. w takich orzeczeniach jak: Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z dnia 19 marca 2019 r., NPII.4131.1.167.2019; Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego z dnia 23 grudnia 2019 r., KN-I.4131.1.503.2019.16; Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 1 października 2019 r., PN.4131.494.2019; Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubelskiego z dnia 15 lipca 2021 r., PN-II.4131.215.2021.

[2] Rozstrzygnięcie Wojewody Podlaskiego z dnia 6 kwietnia 2020 r. NK-II.4131.47.2020.EC.

[3] vide: wyrok TK z dnia 3 października 2001 r., K 27/01.

[4] wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 stycznia 2015 r., sygn. akt II OSK 3270/14.

[5] Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Łódzkiego z dnia 20 września 2019 r., PNIK-I.4131.801.2019.

[6] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 sierpnia 2018 r., I OSK 686/18; Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 listopada 2010 r., II FSK 1272/09; Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 7 lutego 2018 r., 5/240/2018; Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z dnia 7 lutego 2018 r., 926/18)” (D.P. Kała, Ekwiwalent w rozstrzygnięciach nadzorczych wojewodów w 2019 r., „Strażak” 2020, nr 3

Czytany 1273 razy Ostatnio zmieniany czwartek, 09 luty 2023 10:29