Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 października 2014 r., II SA/Wa 765/14
Tezy orzeczenia:
W tym miejscu zasadnym jest odwołanie się do uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 lutego 2012 r. sygn. akt II SA/Wa 2229/11, w którym Sąd podał, że Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 10 stycznia 2011 r. sygn. akt I OPS 4/10 wskazał, że cytowany powyżej art. 118 ust. 1 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej reguluje odrębny tryb postępowania w sprawach za przewinienia dyscyplinarne mniejszej wagi. Stwierdził, że waga przewinień dyscyplinarnych podlega stopniowaniu. Rozróżnia się czyny mniejszej wagi i czyny w stopniu podstawowym. Z treści art. 118 ust. 1 omawianej ustawy wynika, że karę upomnienia na piśmie wymierza przełożony dyscyplinarny bez wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w trybie art. 124 ustawy. Od kary upomnienia wymierzonej przez przełożonego dyscyplinarnego przysługuje ukaranemu odwołanie do właściwej komisji dyscyplinarnej. Dalej Sąd zauważył, że prokonstytucyjna wykładnia przepisów art. 118 i 124j ustawy o Państwowej Straży Pożarnej powinna zmierzać w kierunku zapewnienia strażakowi ukaranemu karą upomnienia przez przełożonego dyscyplinarnego możliwości złożenia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego na orzeczenie kończące postępowanie dyscyplinarne w drugiej instancji. Aby zastosować taką wykładnię należy wyjść z założenia, że orzeczenie "właściwej komisji dyscyplinarnej", wydane w trybie art. 118 ust. 2 ustawy na skutek odwołania ukaranego od kary upomnienia na piśmie wymierzonej przez przełożonego, jest orzeczeniem wydanym przez komisję orzekającą w pierwszej instancji według rodzaju i miejsca pełnienia służby przez strażaka oraz zajmowanego stanowiska funkcyjnego. Przysługuje na nie odwołanie do odwoławczej komisji dyscyplinarnej według kryteriów określonych w art. 121 ust. 1 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej. Zasada równości wobec prawa wymaga, aby postępowanie dyscyplinarne przed organami Państwowej Straży Pożarnej, niezależnie od tego, czy zostało wszczęte na skutek odwołania obwinionego w postępowaniu uproszczonym, czy też w postępowaniu zwykłym na skutek wniosku rzecznika dyscyplinarnego, mogło toczyć się w dwóch właściwych instancjach bez względu na wagę przewinienia dyscyplinarnego i rodzaj nakładanej kary dyscyplinarnej. Taka ocena, zdaniem NSA, zapewni każdemu ukaranemu strażakowi skorzystanie z ustawowej możliwości rozpatrzenia sprawy przez komisje dyscyplinarne w dwóch instancjach, gwarantując prawo skargi do sądu administracyjnego, zawarte w przepisach art. 124j ustawy o Państwowej Straży Pożarnej i w art. 52 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Z powyższego wynika, że Naczelny Sąd Administracyjny zajął stanowisko, że postępowanie wszczęte przez właściwą komisję dyscyplinarną na podstawie art. 118 ust. 2 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej jest postępowaniem dyscyplinarnym i na orzeczenie kończące to postępowanie w drugiej instancji stronie służy skarga do sądu administracyjnego, zgodnie z art. 124j powołanej ustawy (por. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego w składzie siedmiu sędziów z dnia 10 stycznia 2011 r. sygn. akt I OPS 4/10, publ. ONSA i WSA 2011/2/24, LEX nr 672627).
O ile w Rozdziale 10 ustawy o Policji zagadnienia związane z odpowiedzialnością dyscyplinarną policjantów zostały w zasadzie uregulowane w sposób kompleksowy, to nie można tego powiedzieć o regulacji zawartej w Rozdziale 11 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej. Oznacza to, że zakres stosowania przepisów Kodeksu postępowania karnego w postępowaniu dyscyplinarnym strażaków musi być szerszy i organ prowadzący postępowanie dyscyplinarne powinien przestrzegać zasad postępowania karnego, tym bardziej w sytuacji, w której ustawodawca odpowiedzialność dyscyplinarną strażaka powiązał z winą związaną z nienależytym wykonywaniem obowiązków służbowych oraz za czyny sprzeczne ze złożonym ślubowaniem. Przepisy ustawy o Państwowej Straży Pożarnej nie zawierają regulacji odnoszących się do wymagań formalnych w zakresie opisu zarzucanego czynu. Oznacza to, że w tym zakresie, zgodnie z dyspozycją art. 124n powołanej ustawy, należy stosować odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego.
Zgodnie z art. 413 § 1 pkt 4 i § 2 pkt 1 Kpk, każdy wyrok powinien zawierać przytoczenie opisu i kwalifikacji prawnej czynu, którego popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu, Wyrok skazujący powinien ponadto zawierać dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikację prawną. Na żadnym etapie postępowania dyscyplinarnego zakończonego zaskarżonym orzeczeniem warunki wynikające z powyżej przytoczonego przepisu nie zostały spełnione. Wynikający z art. 413 § 2 pkt 1 Kpk obowiązek dokładnego określenia przypisanego obwinionemu czynu oznacza, że w jego opisie należy zawrzeć te elementy, które należą do istoty czynu, a więc dotyczące podmiotu czynu, rodzaju atakowanego dobra, czasu, miejsca i sposobu jego popełnienia oraz skutków, zwłaszcza rodzaju i wysokości szkody. W szczególności powinien on zawierać wszystkie znamiona przypisanego typu przewinienia. Komisja Dyscyplinarna w orzeczeniu (a wcześniej rzecznik dyscyplinarny) zobowiązana jest wskazać i określić, jakie działanie jest zawinione. Stosownie do przyjętego typu czynu kształtuje wówczas opis zarzuconego przewinienia wskazując, na czym konkretnie polegało przypisane obwinionemu zachowanie. Nie jest w takim wypadku wystarczające ograniczenie się do przepisania zwrotów ustawowych użytych w abstrakcyjnie ujętym art. 115 ust. 1 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej. Rozpoznając ponownie sprawę, Komisja zobowiązana jest zastosować się do powyższych uwag, w szczególności związanych z zakresem stosowania przepisów Kodeksu postępowania karnego w postępowaniu dyscyplinarnym strażaków.
Skrócony stan faktyczny sprawy:
Komendant Miejski Państwowej Straży Pożarnej w L., na podstawie art. 118 ust. 1 w zw. z art. 30 ust. 1 i art. 115 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2013 r., poz. 1351 z późn. zm.) w dniu [...] marca 2013 r. wydał decyzję personalną nr [...], którą wymierzył A. N. karę dyscyplinarną upomnienia za odmowę wykonania polecenia służbowego oraz niegodne zachowanie sprzeczne z powszechnie obowiązującymi zasadami współżycia społecznego, uchybiające honoru, godności i dobrego imienia służby.
Organ w uzasadnieniu decyzji personalnej podał, że ww. na podstawie pkt 26 zakresu czynności z dnia [...] listopada 2009 r. realizuje zadania z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w Komendzie Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej. W dniu [...] marca 2013 r. otrzymał ustne polecenie od Komendanta Miejskiego PSP w L. wydania pisemnej opinii, czy w świetle obowiązujących przepisów prawa, T. S.- robotnik gospodarczy w Komendzie Miejskiej PSP w L., posiadający aktualne badania lekarskie z ograniczeniami wykonywania prac na wysokości, może wykonywać pewne czynności nałożone zakresem obowiązków, ze wskazaniem konkretnie - czy może myć okna. W dniu następnym, w obecności kierownika komórki kadrowej, A. N. w sposób urągający zachowaniu funkcjonariusza PSP odmówił wykonania polecenia służbowego.
A.N. w odwołaniu podniósł, że zaskarżona decyzja jest wadliwa zarówno merytorycznie, jak i formalnie. Orzeczenie przełożonego dyscyplinarnego nie jest decyzją w rozumieniu przepisów procedury administracyjnej, albowiem postępowanie dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej strażaków toczy się w oparciu o przepisy ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, a w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie, w oparciu o przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Procedura karna nie przewiduje wydawania jakichkolwiek decyzji, a formami działania organów są różnego rodzaju orzeczenia.
Zaskarżone rozstrzygnięcie jest sprzeczne z art. 118 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, albowiem przepis ten przewiduje, że przełożony dyscyplinarny może wymierzyć karę dyscyplinarną o nazwie "upomnienie na piśmie", a nie "upomnienie". Kara upomnienia jest karą przewidzianą w art. 117 powołanej ustawy i może być wymierzona jedynie przez komisję dyscyplinarną.
Komisja Dyscyplinarna przy [...] Komendancie Wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej, po rozpoznaniu odwołania A. N. od decyzji personalnej Komendanta Miejskiego PSP w L. z dnia [...] marca 2013 r. nr [...], w dniu [...] listopada 2013 r., na podstawie art. 118 ust. 1 pkt 2, art. 121 ust. 1 pkt 2 lit. a), art. 124b ust. 1 i art. 117 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej w zw. z art. 115 ust. 1 powołanej ustawy, wydała orzeczenie, w którym uznała A. N. winnym zarzucanych mu czynów i wymierzyła karę dyscyplinarną upomnienia.
A.N., działając przez pełnomocnika, złożył do Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej odwołanie od orzeczenia Komisji Dyscyplinarnej przy [...] Komendancie Wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej z dnia [...] listopada 2013 r. sygn. akt [...]
Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej, po rozpatrzeniu odwołania, działając na podstawie art. 437 § 1 Kpk w zw. z art. 124n ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2013 r., poz. 1340 i poz. 1351 z późn. zm.), w dniu [...] lutego 2014 r. wydała orzeczenie sygn. akt [...], którym utrzymała w mocy zaskarżone orzeczenie i kosztami postępowania obciążyła Skarb Państwa.
Orzeczenie Odwoławczej Komisji przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej stało się przedmiotem skargi wniesionej przez A. N., reprezentowanego przez pełnomocnika, do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 października 2014 r. sprawy ze skargi A. N. na orzeczenie Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej z dnia [...] lutego 2014 r. nr [...] w przedmiocie wymierzenia kary dyscyplinarnej upomnienia 1) uchyla zaskarżone orzeczenie oraz utrzymane nim w mocy orzeczenie organu I instancji; 2) stwierdza, że zaskarżone orzeczenie nie podlega wykonaniu w całości; 3) zasądza od Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej na rzecz A. N. kwotę 240 (słownie: dwieście czterdzieści) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania.
