Tezy orzeczenia:

1. Wyjaśnić należy, że w orzecznictwie przyjmuje się, iż występujące w art. 24f ust. 1 u.s.g. pojęcie "wykorzystywanie" odnosi się do wszystkich przypadków korzystania z mienia komunalnego gminy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, bez względu na to, czy wykorzystanie to ma podstawę prawną czy też nie, jest stałe bądź jednorazowe, wreszcie czy jest odpłatne czy też nieodpłatne (por. np. wyrok NSA z dnia 5 listopada 2010 r., II OSK 1714/10; wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 25 kwietnia 2012 r., III SA/Wr 66/12). Nie jest też istotne, czy radny prowadzący działalność gospodarczą, jako jedyny korzysta z mienia komunalnego, czy też korzystają z niego także inne osoby. Wykorzystanie mienia komunalnego jest wystarczającą przesłanką do wygaśnięcia mandatu radnego i nie ma znaczenia, czy przy wykorzystaniu tego mienia komunalnego radny odniósł korzyści, czy też nie. Przepis art. 24f ust. 1 u.s.g. nie uniezależnia bowiem wygaśnięcia mandatu radnego od osiągnięcia zysku z korzystania z mienia komunalnego, lecz rozstrzygający jest sam fakt korzystania z tego mienia (por. wyrok NSA z dnia 1 lipca 2010 r.,sygn. II OSK 921/10).

2. Pod pojęciem "zarządzania działalnością" należy rozumieć sytuację, w której proces decyzyjny co do istotnych zagadnień, związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej należy do jednej lub kilku osób. Zarządzaniem działalnością będzie również zasiadanie w takim organie prowadzącego działalność gospodarczą podmiotu, który decyduje o jej zasadniczych kierunkach, podejmuje decyzje co do majątku i zobowiązań tego podmiotu.

3. W realiach niniejszej sprawy, podstawą wydania przez Wojewodę zarządzenia zastępczego było ustalenie, że Ochotnicza Straż Pożarna N., w której skarżący J. D., w okresie pełnienia funkcji radnego Rady Gminy R., pozostawał członkiem zarządu, zawarła w dniu [...] r. z gminą R., umowę dzierżawy budynku położonego przy ul. [...], stanowiącego własność gminy. Jednocześnie Rada Gminy R. nie znalazła podstaw do wygaszenia mandatu radnemu J. D., czemu dała wyraz w uchwale z dnia 30 czerwca 2016 r.

4. Jakkolwiek skarżący konsekwentnie podważa ważność zawartej z Gminą R. umowy – jak bowiem wywodzi do skutecznego jej zawarcia niezbędne było w tym przypadku współdziałanie dwóch członków zarządu, w tym prezesa lub wiceprezesa - zgodnie z zasadami reprezentacji Stowarzyszenia, wynikającymi z odpisu KRS, to jednak w niniejszej sprawie ma to o tyle nieistotne znaczenie, że jak wynika z oświadczenia skarżącego złożonego na rozprawie w dniu 10 lutego 2017 r. Stowarzyszenie ma siedzibę w budynku przy ul. [...]. Budynek ten powstał około 8 lat temu i od początku Ochotnicza Straż Pożarna N. zajmowała pomieszczenia w tym budynku. Oznacza to, w ocenie sądu, że Stowarzyszenie w budynku tym prowadziło również działalność gospodarczą, o której mowa w odpisie KRS z rejestru przedsiębiorców, tyle że bez umowy najmu, podkreślenia przy tym wymaga, że działalność ta nie musiała ograniczać się do wynajmu pomieszczeń, ale podejmowania wszelkich innych, określonych jako przedmiot tej działalności przedsięwzięć. Tym samym uznać należało, że Ochotnicza Straż Pożarna N. prowadziła działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia gminnego nie tylko po zawarciu kwestionowanej umowy, ale znacznie wcześniej, a skarżący będąc członkiem zarządu Stowarzyszenia brał udział w zarządzaniu tą działalnością. Bez znaczenia przy tym pozostaje, że środki uzyskane z prowadzenia tej działalności były przeznaczane wyłącznie na cele statutowe. Obowiązek taki wynika bowiem wprost z art. 34 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2015 r. poz. 1393 – j.t. ze zm.). Również w dacie, gdy skarżący złożył ślubowanie, to jest 1 grudnia 2014 r. siedziba Ochotniczej Straży Pożarnej N. znajdowała się w budynku przy ul. [...], a zatem doszło do naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 24f u.s.g. Stosownie do art. 24f ust. 1a tej ustawy, skarżący miał obowiązek ustąpienia z funkcji członka zarządu OSP N. w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania, tymczasem skarżący oświadczenie o rezygnacji z tej funkcji złożył dopiero w dniu 14 lutego 2016 r., a więc znacznie po tym terminie.

5. W ocenie sądu, dla prawnej oceny naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 24f u.s.g. nie ma również znaczenia okoliczność, iż Stowarzyszenie, stanowiąc jednostkę ochrony przeciwpożarowej, o której mowa w art. 15 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2016 r. poz. 191 – j. t. ze zm.) wykonuje zadania publiczne, związane z ochroną życia i zdrowia oraz mienia, bowiem obok wykonywania tych zadań prowadzi ono również działalność gospodarczą, której przedmiot jest określony znacznie szerzej aniżeli ochrona przeciwpożarowa.

Skrócony stan faktyczny sprawy:

      Zarządzeniem zastępczym Nr [...], z dnia [...] r., Wojewoda, działając na podstawie art. 98a ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym Dz. U. z 2016 r. poz. 446 – j.t. ze zm.), dalej również jako "u.s.g.", po uprzednim powiadomieniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, stwierdził wygaśnięcie mandatu radnego Rady Gminy R. J. D., kandydata z listy nr [...] - Komitet Wyborczy [...], w okręgu wyborczym nr [...], w związku z naruszeniem zakazu wynikającego z treści art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.

      Uzasadniając zarządzenie organ wskazał, że w wyniku wyborów do rad gmin J. D. uzyskał mandat radnego Rady Gminy R. w kadencji 2014-2018.

      Na pierwszej inauguracyjnej sesji Rady Gminy R., która odbyła się w dniu 1 grudnia 2014 r. złożył ślubowanie, a tym samym rozpoczął wykonywanie mandatu.

      Dalej organ wyjaśnił, że z uzyskanych informacji wynika, że J. D. pełniąc jednocześnie funkcję radnego Rady Gminy R. i wiceprezesa zarządu Stowarzyszenia A, zarejestrowanego w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem KRS [...] oraz wpisanego do rejestru przedsiębiorców i będącego stroną umowy dzierżawy pomieszczeń Centrum Ratownictwa w N., zawartej w dniu [...] r., dopuścił się naruszenia zakazu, o którym mowa w treści art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.

    Wojewoda po przytoczeniu treści art. 24f ust. 1 i 1a u.s.g. wskazał, że Stowarzyszenie A, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykorzystuje mienie (Pomieszczenia Centrum Ratownictwa w N.), będące własnością Gminy R. Przesądza o tym niewątpliwie treść umowy z dnia [...] r., gdzie w § 2 ust. 2 zdaniu pierwszym strony umowy (Gmina i Stowarzyszenie) ustaliły, że wydzierżawiający wyraża zgodę na wykorzystywanie pomieszczeń zlokalizowanych na piętrze na prowadzenie działalności gospodarczej - wynajem pokoi.

       Z tego też powodu oraz w związku z treścią art. 383 § 1 pkt 5, § 5 i § 6 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 15 – j.t.), skierowana została do Rady Gminy R. prośba o zbadanie wskazanych wyżej okoliczności, w kontekście brzmienia przepisu art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. W odpowiedzi na powyższe pismo Przewodnicząca Rady Gminy R. przesłała wyłącznie wyjaśnienia J. D. (bez stanowiska Rady w tej kwestii), wskazując jednocześnie, że w dniu 17 maja 2016 r. radni Rady Gminy R. otrzymali do wiadomości pismo Wojewody, natomiast w dniu 2 czerwca 2016 r. radnym przedłożono wyjaśnienia złożone przez radnego J. D.

       Z wyjaśnień tych wynika, że J. D. w dniu 14 lutego 2016 r., zrezygnował z funkcji członka zarządu Stowarzyszenia A oraz, że - w ocenie radnego - umowa z dnia [...] r., znak: [...], jest nieważna, bowiem zawarta została wyłącznie przez jednego członka zarządu, podczas gdy zgodnie z ujawnionym w Krajowym Rejestrze Sądowym sposobem reprezentacji ww. Stowarzyszenia, do zaciągania zobowiązań majątkowych konieczne są podpisy dwóch członków zarządu, w tym prezesa lub wiceprezesa.

     Wobec takiego stanu rzeczy do Rady Gminy R. skierowane zostało ponowne wezwanie do zajęcia stanowiska w tej sprawie. Ostatecznie Rada Gminy w dniu 30 czerwca 2016 r. podjęła uchwałę Nr XXXIV/166/16 w przedmiocie braku stwierdzenia przesłanek do wygaszenia mandatu radnego J. D.

      W odpowiedzi Wójt Gminy R. poinformował, że Stowarzyszenie A jest stroną obowiązującej umowy dzierżawy nieruchomości, stanowiącej własność Gminy R. (umowa znak: [...]) oraz że ww. podmiot otrzymał zawiadomienie w sprawie ustalenia czynszu dzierżawy na 2016 r. Jednocześnie Wójt Gmin R. dołączył kopię sprawozdania finansowego za 2015 r. i plan finansowy na 2016 r. Ochotniczej Straży Pożarnej w N., z treści którego wynika, że ww. Stowarzyszenie uzyskało dochody z prowadzonej działalności gospodarczej.

      W ocenie organu, analiza treści zgromadzonej w sprawie dokumentacji wykazała zatem, że J. D. - radny Rady Gminy R., pełniąc do dnia 14 lutego 2016 r. funkcję wiceprezesa zarządu Stowarzyszenia A, zarządzał działalnością gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego Gminy R.

      Skarżący podkreślił, że ww. umowa dzierżawy jest nieważna z mocy prawa, skutkiem czego organ nadzoru nie powinien uzależniać swego rozstrzygnięcia od wykazania faktu jej unieważnienia. Przy zawarciu umowy obecny był bowiem ze strony OSP N. jedynie Prezes Zarządu, co stanowiło naruszenie ujawnionej w KRS zasady reprezentacji ww. podmiotu, zgodnie z którą do składania oświadczeń i zaciągania zobowiązań w imieniu OSP N. konieczne są podpisy dwóch członków zarządu, w tym prezesa lub wiceprezesa. Organ nadzoru pominął również podniesioną przez niego okoliczność, że zarząd OSP N. w kwietniu 2015 r. sprzeciwił się propozycji Prezesa Zarządu co do zawarcia umowy dzierżawy.

     Odnosząc się do informacji uzyskanych w sprawie od Wójta Gminy R. skarżący podał, że Wójt nie jest organem władnym do rozstrzygania o ważności umowy. Nadto status Wójta Gminy R. - jako podmiotu, który zawarł umowę dzierżawy z osobą nieuprawnioną do samodzielnej reprezentacji i tym samym dopuścił się zaniedbania, albowiem winien był zbadać czy Prezes Zarządu posiada prawo do samodzielnej reprezentacji OSP N. i w razie odpowiedzi negatywnej odmówić zawarcia umowy - pozwala na wysunięcie wniosku, że w interesie Wójta Gminy R. leżało forsowanie stanowiska, zgodnie z którym umowa dzierżawy jest jednak ważna.

      Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 25 stycznia 2017 r. sprawy ze skargi J. D. na zarządzenie zastępcze Wojewody Z. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie wygaśnięcia mandatu radnego oddala skargę.

Orzeczenie w formacie pdf

Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych