porządkowali sprzęt, sprzątali strażnicę, myli samochód. Ubezpieczony po akcji w której uczestniczył jako kierowca, musiał sprawdzić sprawność sprzętu, samochodu. Ubezpieczony w okresie od 15 grudnia 2006 r. do 14 czerwca 2007 r. pobierał zasiłek chorobowy, wypłacany przez płatnika Firmę ECO-TER Sp. z o.o. Zasiłek chorobowy otrzymywał z powodu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, w wyniku którego doznał stłuczenia kręgów odcinka lędźwiowego kręgosłupa. W okresie pobierania zasiłku chorobowego ubezpieczony miał zawartą z Urzędem Miasta umowę zlecenia dotyczą utrzymania w stałej gotowości sprzętu ochotniczej straży pożarnej, której był członkiem. W ramach umowy zlecenia ubezpieczony był obowiązany utrzymywać w stałej sprawności technicznej pojazd oraz inny sprzęt przeciwpożarowy, usuwać we własnym zakresie drobne awarie pojazdu i sprzętu, obsługiwać i konserwować urządzenia specjalne zamontowane na pojeździe, prawidłowo i czytelnie wypełniać karty drogowe, utrzymywać w należytym porządku pomieszczenia strażnicy, utrzymywać w stałej sprawności urządzenia i przeprowadzać remonty profilaktyczne. Ubezpieczony realizował obowiązki wynikające z tej umowy przychodząc do strażnicy z synem Rafałem B. Sprzęt, który konserwował w okresie zwolnienia lekarskiego nie wymagał większych napraw. Decyzją z dnia 4 marca 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych pozbawił Jerzego B. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 15 grudnia 2006 r. do 14 czerwca 2007 r. i zobowiązał go do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za wskazany okres. Jerzy B. odwołał się od tej decyzji do Sądu Rejonowego podnosząc, iż w kwestionowanym przez ZUS okresie pobierania zasiłku chorobowego nie wykonywał on pracy zarobkowej, a nie był poinformowany, że otrzymując dochód z tytułu członkostwa w OSP może stracić zasiłek chorobowy. W odpowiedzi na odwołanie ZUS podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o oddalenie odwołania wskazując na fakt, że podczas pobierania zasiłku chorobowego z tytułu niezdolności do pracy, wypłacanego przez firmę ECO-TER Sp. z o.o. ubezpieczony wykonywał prace na podstawie umowy zlecenia zawartej z Urzędem Miasta w J. za którą otrzymywał wynagrodzenie. Zdaniem Sądu Rejonowego regularne uczestnictwo ubezpieczonego w akcjach ratowniczych, realizacja umowy łączącej go z Urzędem Miasta świadczą, że ubezpieczony w okresie pobierania zasiłku chorobowego wykonywał pracę zarobkową, za którą otrzymywał wynagrodzenie, a to zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stanowi podstawę do utraty prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia lekarskiego. Od powyższego wyroku apelację złożył ubezpieczony zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę i poprzedzających go decyzji ZUS i ustalenie, że przysługuje mu zasiłek chorobowy za okres od 15 grudnia 2006 r. do 14 czerwca 2007 r. a tym samym stwierdzenie braku podstaw do zwrotu wypłaconego za ten okres zasiłku chorobowego. Wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego – art. 84 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd Okręgowy, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wyrokiem z dnia 21 października 2008 r. uwzględnił apelację ubezpieczonego i uznał, że udział ubezpieczonego w pracy tej straży jest udziałem społecznym, a nie pracą zarobkową, przy czym nie zmienia charakteru tej pracy fakt, iż Urząd Gminy, chcąc w jakiś sposób docenić tą pracę, uznał za stosowne dać dwóm strażakom w tym ubezpieczonemu drobne kwoty (180 czy 250 zł miesięcznie) za dbanie o sprzęt i w tym celu zawarł z nimi umowy zlecenia, co trwało od 1992 r. Wyrok ten został zaskarżony przez organ rentowy skargą kasacyjną. Skarżący wniósł o uchylenie i zmianę w całości zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania. Jako podstawę skargi wskazano naruszenie prawa materialnego wskutek błędnej wykładni art. 17 ust. 1 w związku z art. 66 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, polegającej na przyjęciu, iż udział w pracy ochotniczej straży pożarnej jest udziałem społecznym a nie wykonywaniem pracy zarobkowej w związku z czym brak jest podstaw do pozbawienia ubezpieczonego prawa do zasiłku chorobowego i do jego zwrotu. Skarga kasacyjna została uwzględniona.
Sąd Najwyższy uznał w swoim wyroku, że udział w akcjach ratowniczych, jakkolwiek uprawniający do otrzymania ekwiwalentu, nie może być uznany za pracę zarobkową, ze względu na szczególny społeczny charakter funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych. Sąd uznał także, że trudno w przypadku ekwiwalentu mówić, że jest to „zarobek” jako świadczenie wzajemne z tytułu „pracy” polegającej na udziale w akcji ratowniczej.
W związku z tym można pobierać jednocześnie zasiłek chorobowy i ekwiwalent za udział w działaniu ratowniczym. Przy czym działanie ratownicze nie może przyczyniać się do wykorzystywania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem[2].
[1] Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2009 r., I UK 351/08, Lex nr 515410; D.P. Kała, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2009 r., I UK 351/08 (w recenzji).
[2] Zob. zakładka publikacje pytanie: Czy będąc na zwolnieniu lekarskim u macierzystego pracodawcy można brać udział w działaniach ratowniczym.
