Pismem z dnia 31 stycznia 2014r. Wojewoda Dolnośląski działając na podstawie art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.) oraz art. 50 § 2, art. 54 § 1 i art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały Rady Gminy Rudna z dnia 23 grudnia 2013 r. z powodu istotnego naruszenia art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 ze zm.) w zw. z art. 7 i art. 94 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 ze zm.). W motywach uzasadnienia organ nadzoru podał, że podstawą prawną dla podjęcia uchwały w sprawie wysokości ekwiwalentu pieniężnego za udział członków Ochotniczej Straży Pożarnej w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym jest przepis art. 28 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, zgodnie z którym członek ochotniczej straży pożarnej, który uczestniczył w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym organizowanym przez Państwową Straż Pożarną lub gminę, otrzymuje ekwiwalent pieniężny. Wysokość ekwiwalentu ustala rada gminy w drodze uchwały. Powyższy przepis formułuje zamknięty katalog okoliczności, które uprawniają członka ochotniczej straży pożarnej do otrzymania ekwiwalentu pieniężnego. Oznacza to, że możliwość wypłacenia ekwiwalentu powstaje tylko w przypadku uczestnictwa w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym organizowanym przez Państwową Straż Pożarną lub gminę. Rada Gminy nie jest zatem upoważniona do modyfikowania okoliczności uzasadniających wypłatę ekwiwalentu, w drodze uchwały ustalającej jego wysokość, podejmowanej na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, poprzez wprowadzenie możliwości wypłaty ekwiwalentu za udział w ćwiczeniach. Działanie takie stanowi przekroczenie granic normy kompetencji prawotwórczej wyrażonej w art. 28 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej i tym samym naruszenie art. 7 Konstytucji RP zgodnie z którym organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa oraz art. 94 ustawy zasadniczej w brzmieniu: Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.
W odpowiedzi na skargę Przewodniczący Rady Gminy Rudna wniósł o utrzymanie w mocy zaskarżonej uchwały. Podniósł, że zgodnie z przepisem art. 7 ust.1 pkt 14 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym do zadań własnych gminy należą zadania z zakresu porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego. Przepisy art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej regulują zasady wypłaty ekwiwalentu pieniężnego w przypadkach, gdy członek ochotniczej straży pożarnej uczestniczył w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym organizowanym przez Państwową Straż Pożarną lub gminę. Wysokość ekwiwalentu ustala rada gminy w drodze uchwały. W związku z tym Rada Gminy podjęła zaskarżoną uchwałę w sprawie ekwiwalentu pieniężnego za każdą godzinę udziału w ćwiczeniach organizowanych przez Państwową Straż Pożarną lub Gminę Rudna w wysokości 50% ustalonej wcześniej stawki. Dalej organ gminy wyjaśnił, że intencją rady było zróżnicowanie stawek za udział w szkoleniach lub ćwiczeniach. Przewodniczący Rady Gminy odwołał się do definicji szkolenia i ćwiczenia zawartych w słowniku języka polskiego i uznał, że ćwiczenia organizowane przez Państwową Straż Pożarną i Gminę Rudna są tożsame ze szkoleniem, a ich finansowanie przez Gminę Rudna wynosić będzie 50 % dotychczasowego ekwiwalentu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy Rudna z dnia 23 grudnia 2013 r. i orzekł, że zaskarżona uchwała nie podlega wykonaniu. Sąd uznał, że podstawą prawną dla podjęcia uchwały w sprawie wysokości ekwiwalentu pieniężnego za udział członków ochotniczej Straży Pożarnej w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym jest przepis art. 28 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, który ustanawia dwie enumeratywnie wskazane przesłanki wypłaty ekwiwalentu strażakowi Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP) ekwiwalentu pieniężnego, mianowicie: 1) uczestnictwo w działaniu ratowniczym, 2) uczestnictwo w szkoleniu pożarniczym.
Sąd wskazał, że w ustawie z dnia 24 sierpnia 1991r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2013r., poz. 1340 ze zm.) terminy „szkolenie” i „ćwiczenie” strażaka są konsekwentnie używane w sposób rozłączny. Sąd odwołując się do wykładni językowej wskazał, że termin „szkolenie”, znaczy tyle, co kurs, cykl wykładów z danego przedmiotu zorganizowany w celu uzupełnienia czyjegoś wykształcenia, wiadomości z danej dziedziny (por. słownik języka polskiego pod red. M. Szymczaka t. III, Warszawa 1981r., s. 414). Termin „ćwiczenie” oznacza natomiast czynność wykonywaną i powtarzaną dla sprawy, w celu opanowania jakiejś umiejętności, nabycia sprawności w jakiejś dziedzinie (także, t. I, s. 354). Można zatem przyjąć, że pojęcie „szkolenia” obejmuje zarówno nabywanie przez kogoś wiedzy teoretycznej (np. na wykładach, kursach, itp.), jak i praktycznej, np. poprzez udział w zawodach pożarniczych, manewrach i ćwiczeniach, podczas których trenowane są różne warianty działań pożarniczych, itp. Zatem w uchwale Rady Gminy Rudna z 30 stycznia 2009 r. uregulowano kwestię ekwiwalentu za udział w szkoleniach pożarniczych organizowanych przez Państwową Straż Pożarną lub Gminę Rudna, i w pojęciu „szkolenia” o którym mowa w art. 28 ust. 1 u.ppoż., mieści się także szkolenie praktyczne m. in. w postaci udziału w ćwiczeniach.
Tym samym sąd dopuścił płacenie ekwiwalentu za udział członka OSP w ćwiczeniach ratowniczych. Orzeczenie to jest na razie pierwszym i ostatnim w którym poruszono problem płacenie ekwiwalentu za ćwiczenia. W przyszłości może się okazać, że inny sąd uzna, że nie należy płacić ekwiwalentu za udział w ćwiczeniach, na co zresztą wskazuje doktryna prawa.
