Tezy orzeczenia:

1. Wbrew twierdzeniom strony skarżącej kasacyjnie nie doszło w niniejszej sprawie do naruszenia wynikającej z art. 2 Konstytucji RP zasady niedziałania prawa wstecz. Pomimo, że przedmiotowy budynek został wybudowany i przyjęty do użytkowania przed wejściem w życie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, w stanie faktycznym i prawnym niniejszej sprawy nie oznacza, że nie ma ono zastosowania do takich budynków. Strona skarżąca kasacyjnie powinna mieć na względzie, że jeżeli budynek został wybudowany i przyjęty do użytkowania, a więc spełniał wymogi ochrony przeciwpożarowej wynikającej z poprzednio obowiązujących przepisów prawa, nie oznacza, że aktualnie nie istnieje już obowiązek utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie technicznym – spełniania wymagań podstawowych dotyczących bezpieczeństwa pożarowego (art. 5 ust. 2 Prawa budowlanego). Ponadto wprost z art. 61 pkt 1 Prawa budowlanego wynika obowiązek utrzymania i użytkowania obiektu budowlanego w omawianym zakresie. Z ustawy – Prawo budowlane wynika, że wybudowanie i oddanie budynku do użytkowania nie zwalnia z obowiązku zapewnienia w nim odpowiedniej ochrony przeciwpożarowej. Ponadto z normy techniczno-budowlanej zawartej w § 207 ust. 2 rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wynika, że przepisy tego rozporządzenia dotyczące m.in. bezpieczeństwa pożarowego, stosuje się, z uwzględnieniem § 2 ust. 2 i 3a, również do użytkowanych budynków istniejących, które na podstawie przepisów odrębnych uznaje się za zagrażające życiu ludzi. Z przepisów prawa budowlanego wynika zatem, że stan odpowiedniej ochrony przeciwpożarowej musi trwać nawet pomimo zdarzeń prawnych (wydanie pozwolenia na budowę i reglamentacja przystąpienia do użytkowania) jakie nastąpiły w przeszłości, co więcej z uwzględnieniem aktualnie obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych w tym zakresie. Musi być bowiem realnie w każdym czasie zapewniona odpowiednia ochrona przeciwpożarowa. Jest to podyktowane względami bezpieczeństwa, które mają przecież za zadanie ochronę życia lub zdrowia ludzi oraz bezpieczeństwa mienia i środowiska.

2. Już niejako z samej istoty użytkowania obiektu budowlanego wynika to, że zapewnienie względów bezpieczeństwa przesądza o retrospektywnym, a nie retroaktywnym działaniu nowych przepisów w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Chociażby z tego względu nie można stwierdzić, że w niniejszej sprawie doszło do naruszenia zasady niedziałania prawa wstecz (lex retro non agit). Z istoty użytkowania budynku wynika bowiem konieczność dostosowywania użytkowanych budynków do nowych rozwiązań technicznych, które mają za zadanie zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpożarowego, w tym przez zwiększenie skuteczności akcji gaśniczej. Temu właśnie służy obowiązek wyposażenia budynku w "zawory 52" o określonej wydajności mające za zadanie zapewnienie odpowiedniej ilości wody do prowadzenia akcji gaśniczej w budynkach wysokich i wysokościowych. Jest to więc wymóg związany z zapewnieniem ogólnopojętego bezpieczeństwa publicznego (bezpieczeństwa obywateli), a więc jednej z najistotniejszych wartości chronionych konstytucyjnie (art. 5 Konstytucji RP). Jest to spostrzeżenie istotne z punktu widzenia zastosowania przepisów rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, ponieważ przepisy te w odróżnieniu od przepisów techniczno-budowlanych wprost nie odnoszą się do kwestii intertemporalnego zastosowania nowych przepisów do budynków już użytkowanych. Kwestii tej nie wyjaśniają też wprost przepisy ustawy o ochronie przeciwpożarowej. Jednak w celu zapewnienia bezpieczeństwa obywateli chronionego art. 5 Konstytucji RP, uzasadnione jest wprowadzenie nowych, skuteczniejszych środków ochrony przeciwpożarowej umożliwiających ochronę życia i zdrowia ludzkiego. Strona skarżąca kasacyjnie powinna mieć na względzie, że zasada niedziałania prawa wstecz nie ma charakteru absolutnego. Odstępstwo od niej jest w wyjątkowych sytuacjach dopuszczalne, gdy jest to konieczne dla realizacji wartości konstytucyjnej, ocenianej jako ważniejsza od wartości chronionej zakazem retroakcji. Taką tezę jako zasadną potwierdza treść art. 1 i art. 4 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, których postanowienia odnoszą się do kwestii ochrony przeciwpożarowej niezwiązanej w żaden sposób z tym kiedy budynek został wybudowany lub oddany do użytkowania i stawiają budynkom konkretne wymagania w zakresie tej ochrony. Wynika to z tego, że ochrona przeciwpożarowa jako mieszcząca się w granicach chronionego bezpieczeństwa publicznego powinna mieć pierwszeństwo przed wywodzoną z art. 2 Konstytucji RP zasadą niedziałania prawa wstecz. Demokratyczne państwo prawne nie może chronić interesu jego obywateli tylko z jednego punktu widzenia, tj. przez zasadę niedziałania prawa wstecz. W takim wypadku, z uwagi na zmieniające się otoczenie prawne i technologiczne, niemożliwym byłoby zwiększenie i dostosowanie budynków do zmieniających się wraz z postępem cywilizacyjnym wymogów ochrony przeciwpożarowej, co z kolei stałoby w opozycji do chronionego konstytucyjnie wymogu zapewnienia bezpieczeństwa publicznego.

3. Strona skarżąca kasacyjnie błędnie zakłada, że uzyskanie pozwolenia na użytkowanie dla budynku wyznacza czasową cezurę dla wprowadzonych po tym okresie przez ustawodawcę wymogów z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Pozwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego oznacza jedynie zakończenie procesu inwestycyjnego związanego z jego wybudowaniem, natomiast istnienie obiektu kreuje nowe obowiązki publicznoprawne związane z jego utrzymaniem i użytkowaniem. Zapewnienie ochrony przeciwpożarowej budynku, obiektu budowlanego lub terenu z woli ustawodawcy zostało potraktowane wyjątkowo, jako obowiązek, który pomimo jego dochowania na etapie przystąpienia do użytkowania trwa nadal przez cały okres istnienia obiektu. To istnienie obiektu budowlanego, który wprawdzie został wybudowany pod rządami "starego" prawa, ale jest użytkowany pod rządami "nowego" prawa powoduje konieczność jego dostosowywania do nowych rozwiązań mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową czy innym miejscowym zagrożeniem.

4. Samo twierdzenie o "technicznej niewykonalności" nałożonego decyzją obowiązku nie jest zrozumiałe, ponieważ w okolicznościach tej sprawy strona powinna wykazać z jakich względów nie jest możliwe wyposażenie budynku mieszkalnego przy ul. (...) w O. w zawory hydrantowe, umieszczone na nawodnionych pionach, tym bardziej jeżeli takie okoliczności nie wynikają z akt sprawy.

5. Niezasadny jest także zarzut naruszenia art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej. Norma ta uprawnia organ do nakazania w drodze decyzji administracyjnej usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie. Chodzi tu o ustalenie takiego terminu jako uprawnienie kompetencyjne organu, a nie dokonanie jego ustalenia wespół ze stroną postępowania. To w oparciu o ewentualne stanowisko strony postępowania organ może dokonać ustalenia terminu na wykonanie określonego obowiązku. Prawidłowo Sąd I instancji uznał, że określenie tego terminu należy do wyłącznej kompetencji organu. Owszem, organ może i powinien w tym zakresie uwzględnić także stanowisko strony postępowania. Jest to jednak możliwe tylko w sytuacji, gdy strona współdziała z organem i ze swej strony proponuje dogodny i możliwy dla niej termin do wykonania obowiązku. W niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z takimi okolicznościami, co oznacza, że organ nie mógł w inny sposób niż we własnym zakresie ustalić właściwy termin.

Skrócony stan faktyczny sprawy:

            Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2012 r., sygn. akt II SA/OL 1256/12, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie, rozpoznając skargę O. w O. na decyzję (...) Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w O. z dnia (...) sierpnia 2012 r. Nr (...), w przedmiocie nałożenia obowiązków w zakresie ochrony przeciwpożarowej, uchylił zaskarżoną decyzję w części utrzymującej w mocy punkt 2 decyzji z dnia (...) lipca 2012 r. Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w O. oraz uchylił punkt 2 decyzji Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w O. z dnia (...) lipca 2012 r.; oraz oddalił skargę w pozostałej części.

           Decyzją z dnia (...) lipca 2012 r. Komendant Miejski Państwowej Straży Pożarnej w O nakazał O. w O. – zarządcy obiektu: 1. wyposażyć kontrolowany budynek w zawory hydrantowe, umieszczone na nawodnionych pionach, spełniając wymagania Polskich Norm dotyczących tych urządzeń; 2. zapewnić zasilanie dla instalacji wodociągowej przeciwpożarowej dostarczającej wodę do zaworów hydrantowych bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej przeciwpożarowej o wydajności nie mniejszej niż 10 dm3/s oraz poprzez dodatkową nasadę o średnicy 75 mm wyprowadzoną w elewacji budynku od strony drogi pożarowej, umożliwiającą zasilanie instalacji wodociągowej, bądź wykonać obowiązek w inny sposób, tj. stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z (...) Komendantem Wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej. Termin wykonania wskazanych obowiązków został wyznaczony do 31 sierpnia 2013 r.

           Odwołanie od ww. decyzji złożyła O..

           Zaskarżoną decyzją (...) Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 KPA, po rozpatrzeniu odwołania, utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

           Zdaniem organu, argumenty strony o konieczności poniesienia znacznych kosztów przy realizacji obowiązków nałożonych decyzją są nie do przyjęcia, gdyż życia i zdrowia ludzkiego nie można wartościować czy przeliczać na pieniądze. Poza tym brak środków finansowych nie zwalnia zobowiązanego z realizacji obowiązków wynikających z ustawy o ochronie przeciwpożarowej.

           Powyższą decyzję zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie O., domagając się jej uchylenia oraz uchylenia decyzji organu I instancji.

          W odpowiedzi na skargę (...) Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

          Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie, wydając wyrok z dnia 4 grudnia 2012 r., sygn. akt II SA/OL 1256/12, wskazał, że organ I instancji, formułując obowiązki w rozstrzygnięciu decyzji w pkt 2, nie nałożył na skarżącą konkretnego obowiązku, lecz pozostawił jej możliwość wyboru – albo zostanie zapewnione zasilanie dla instalacji wodociągowej przeciwpożarowej, albo obowiązki te zostaną wykonane w inny sposób.

          Za niezasadny Sąd uznał zarzut dotyczący naruszenia zasady niedziałania prawa wstecz.

        Skargę kasacyjną od powyższego wyroku opartą na przesłance z art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), zwanej dalej "PostAdmU", złożyła O., wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przypisanych.

       Naczelny Sąd Administracyjny z dnia (...) sierpnia 2012 r. Nr (...) w przedmiocie nałożenia obowiązków w karesie ochrony przeciwpożarowej oddala skargę kasacyjną.

Orzeczenie w formacie pdf

 Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych