Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 30 maja 2005 r., II SA/Po 719/03
Tezy orzeczenia:
Zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy, strażakowi mianowanemu na stałe przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej, z uwzględnieniem liczby członków rodziny oraz innych uprawnień wynikających z przepisów odrębnych. Systematyka ustawy o Państwowej Straży Pożarnej wskazuje, że zasadą jest prawo strażaka mianowanego na stałe do lokalu mieszkalnego; prawo to służy realizacji celu ustawy- by strażacy byli maksymalnie dyspozycyjni i w nadzwyczajnych stanach mogli być wezwani do służby poza zwykłym, planowanym czasem jej pełnienia. Stanie się to możliwe wyłącznie, gdy strażacy mieszkają w miejscowościach, w których pełnią służbę, bądź w miejscowościach pobliskich ( uzasadnienie wyroku NSA z 2.8.2000- II SA/Gd 1171/98- ONSA 4/01/169).
Ustawodawca zróżnicował rodzaj mieszkania, podlegającego przydziałowi- strażak mianowany na stałe ma p r a w o ( art. 74 ust. 1- które należy rozumieć w kategoriach prawa podmiotowego) do lokalu mieszkalnego); strażak w służbie przygotowawczej jedynie m o ż e otrzymać kwaterę tymczasową w miejscowości, w której pełni służbę, albo w miejscowości pobliskiej ( art. 74 ust. 2). Owe rozwiązanie legislacyjne wskazuje że ustawodawca pragnął w szczególny sposób uregulować prawo strażaka mianowanego do mieszkania o wyższym standardzie i dalej idącej ochronie prawa do tego mieszkania- w stosunku do jedynie możliwości korzystania przez strażaka w służbie przygotowawczej z kwatery tymczasowej.
Z takiego uregulowania wnosić należy, że z założenia na tymczasowe kwatery przeznacza się pomieszczenia o niższym standardzie, niż na lokale mieszkalne. Ze sformułowania "usytuowane w budynkach przeznaczonych na cele służbowe lub na terenie obiektu zamkniętego" wnosić należy, że o przymiocie tymczasowej kwatery nie decyduje to, że owo pomieszczenie znajduje się na terenie obiektu zamkniętego- wystarczy, że znajduje się na terenie budynku przeznaczonego na cele służbowe. Nie ulega wątpliwości, że budynek Komendy Powiatowej jest budynkiem przeznaczonym na cele służbowe
Pojęcie "tymczasowa kwatera" w rozumieniu ustawy i rozporządzenia z 1997 r., odpowiada literackiemu znaczeniu pojęcia "tymczasowy", które oznacza "mający trwać, być tylko przez najbliższy czas, nie na stałe; czasowy, chwilowy, prowizoryczny.
Twórca rozporządzenia z 1997 r. z naruszeniem zasad sztuki legislacji, używa pojęcia "lokal mieszkalny" w dwu znaczeniach- wąskim- jak w art. 74 ust. 1 ustawy i §§: 2, 6- 8 ust. 1 rozporządzenia z 1997 r., i szerokim- jak w art. 3 ust. 1 p. 1 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy z 2.7. 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych- Dz.U. 105/94/509 ze zm.- w brzmieniu nadanym art. 1 p. 2 ustawy z dnia 21.8.1997 r. o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych...Dz.U. 111/97/723 -dalej unl- obowiązującej w dacie wydania owego rozporządzenia- w § 13 ust. 1 in princ. rozporządzenia z 1997 r. Należy zauważyć, że definicja samodzielnego lokalu mieszkalnego, zawarta w art. 2 ust. 2 uwl, w swej treści normatywnej pokrywa się z definicją zawartą w art. 3 ust. 1 p.1 unl. Lokal mieszkalny w tym szerokim znaczeniu- przy spełnieniu pozostałych warunków określonych w § 13 ust. 1 rozporządzenia z 1997 r.- przeznaczony być może na tymczasową kwaterę dla strażaka, trafnie Skarżący podnosi, że zaspokojenie jego prawa podmiotowego do lokalu mieszkalnego w rozumieniu § 2 rozporządzenia z 1997 r., nie może nastąpić poprzez przydział tymczasowej kwatery (nawet, gdy na ową kwaterę przeznaczono lokal mieszkalny). Wykładni tej nie podważa art. 76 ustawy, który jedynie wskazuje źródła, z jakich zasobów pozyskuje się lokale mieszkalne dla strażaków; przepis ów nie reguluje bowiem materialnoprawnych podstaw przydziału lokali mieszkalnych bądź kwater tymczasowych ( art. 74 ust. 1 bądź 2 ustawy).
Wykładnia art. 74 ust. 1 ustawy i §§: 6, 7 ust. 1 i ust. 2 p. 1, 13 ust. 2, 14, 15 ust. 1 rozporządzenia z 1997 r. a następnie skonfrontowanie wyników tej wykładni w wynikami wykładni art. 74 ust. 2 ustawy i §§: 13 ust. 1 i ust. 2, 7 ust. 2 p. 1, 14, 15 ust. 1 rozporządzenia z 1997 r., prowadzi do wniosku, że ustawodawca i normodawca działający na podstawie i w granicach delegacji ustawowej celowo stworzyli prawo do lokalu mieszkalnego, jako chroniące najpełniej interes strażaka mianowanego na stałe. Przydział kwatery tymczasowej znacznie słabiej chroni interes strażaka; z zasady służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych strażaka w służbie przygotowawczej (zatem z założenia mniej przydatnego dla Państwowej Straży Pożarnej). Jedynie w szczególnych okolicznościach, wywołanych potrzebami służby, strażak przeniesiony do pełnienia służby w innej miejscowości, może otrzymać tymczasową kwaterę, mimo że nie zwolnił zajmowanego lokalu mieszkalnego (ust. 2), bądź na okres oczekiwania na przydział lokalu mieszkalnego w nowym miejscu pełnienia służby- w tych sytuacjach przydział tymczasowej kwatery pomocniczo służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych strażaka, przeniesionego do pełnienia służby w innej miejscowości. Trafnie zatem Skarżący podnosi, że zaspokojeniu Jego potrzeb mieszkaniowych w rozumieniu art. 74 ust. 1 ustawy nie mógł służyć proponowany w piśmie z dnia [...] r. lokal mieszkalny, spełniający w istocie wszystkie przesłanki tymczasowej kwatery.
Komendant Wojewódzki wyprowadza z uregulowania zawartego w § 8 ust. 1 p. 2 rozporządzenia z 1997 r. błędny wniosek, że brak przeciwwskazań dla przeznaczenia na lokal mieszkalny w rozumieniu art. 74 ust. 1 ustawy lokalu znajdującego się w budynku służbowym lub na terenie obiektu zamkniętego. W istocie bowiem pkt 2 zawarty w ustępie 1 § 8 określa jedną z wielu przesłanek umożliwiających wydanie decyzji o opróżnieniu lokalu mieszkalnego, określonego w § 1 rozporządzenia. Odrębną regulację, określającą przesłanki decyzji o opróżnieniu tymczasowej kwatery, zawiera § 17 rozporządzenia z 1997 r. Z wyraźnej regulacji, zawartej w punkcie 3 § 17 wynika, że normodawca odrębnie regulował przesłanki decyzji o opróżnieniu: lokalu mieszkalnego ( § 8 ust. 1) bądź tymczasowej kwatery ( § 17) i na mocy wyraźnego odesłania wskazał wystąpienie okoliczności o których mowa jedynie w § 8 ust. 1 p. 1, 4-8 i 10. Także wyraźne wskazanie w § 13 ust. 1 in princ. rozporządzenia z 1997 r. wskazuje, że lokal mieszkalny, usytuowany w budynku przeznaczonym na cele służbowe lub na terenie obiektu zamkniętego, stanowić może jedynie tymczasową kwaterę w rozumieniu art. 74 ust. 2 ustawy i § 1 in fine tego rozporządzenia, nie zaś lokal mieszkalny w rozumieniu art. 74 ust. 1 ustawy i § 1 in princ. rozporządzenia z 1997 r. Wykładnię taką potwierdza wynik wykładni z systematyki rozporządzenia z 1997 r., w którym § 1 rozporządzenia- do słowa "oraz"- wraz z §: 2, 3 ust. 3, § 4- 12 odnoszą się do lokali mieszkalnych w rozumieniu art. 74 ust. 1 ustawy, zaś § 1 w części obejmującej słowa "Rozporządzenie reguluje... oraz szczegółowe zasady przydziału i opróżniania tymczasowych kwater" wraz z §: 13- 17 odnoszą się do tymczasowych kwater. Uregulowania § 3 ust. 1 i 2, §: 18- 20 zawierają zaś postanowienia ogólne.
Błędnie organ odwoławczy uznał, że sytuacja mieszkaniowa innych funkcjonariuszy nie ma znaczenia na tym etapie postępowania.
Mimo, że organ administracji publicznej mógł zatem zaspokoić potrzeby mieszkaniowe jedynie dwu strażaków ( i to jedynie w zakresie, w jakim przepisy umożliwiały przydział tymczasowych kwater), Komendant pozbawił prawa do równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego aż 16 strażaków, których w dacie wydawania zaskarżonej decyzji zaspokoić w zakresie prawem przewidzianym nie był w stanie.
Nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem, że "przekwalifikowanie tymczasowej kwatery na lokal mieszkalny... służy zapewnieniu przyszłym lokatorom zwiększonej ochrony prawnej wynikającej z przepisów ogólnych" (k. 18). Organ odwoławczy nie precyzuje, jaką zwiększoną ochronę prawną ma na uwadze i nie rozważa, czy przepisy ogólne (zapewne ustawa z dnia 21.6.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego- w dacie wydania zaskarżonej decyzji- Dz.U. 71/01/733 ze zm.; obecnie j.t. Dz.U. 31/05/266 - dalej uol) różnicują zakres ochrony prawnej osób korzystających z lokali mieszkalnych w rozumieniu art. 74 ust. 1 ustawy i z lokali mieszkalnych mających status tymczasowych kwater w rozumieniu § 13 ust. 1 rozporządzenia z 1997 r. W istocie bowiem uol rozróżnienia takiego nie wprowadza.
Błędnie Skarżący przyjmuje, że "oświadczenie strażaka dla potrzeb przydziału lokalu mieszkalnego jest niepodważalne (k. 52 akt sądowych 4/II SA/Po 771/03). Oświadczenie to ma status dokumentu prywatnego; wobec braku w kpa przepisów o dokumentach prywatnych, stosować doń należy dorobek orzecznictwa i piśmiennictwa na tle kpc i rpa .Dokument prywatny stanowi w postępowaniu administracyjnym dowód jedynie tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Ocena dokumentu prywatnego odbywa się w oparciu o zasadę swobodnej oceny dowodów ( art. 80 kpa) i możliwe jest prowadzenie dowodów przeciwko dokumentowi prywatnemu.
Skrócony stan faktyczny sprawy:
Decyzją z dnia [...] r.- nr [...] Komendant Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej w G. na podstawie art. 77 ust. 1 i art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. 88/91/400 ze zm.) w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 stycznia 1998 r. w sprawie wysokości i szczegółowych zasad przyznawania strażakom Państwowej Straży Pożarnej równoważnika pieniężnego za remont zajmowanego lokalu mieszkalnego i równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego oraz szczegółowych zasad ich wypłaty i zwrotu (Dz.U. 15/98/67- dalej rozporządzenie z 1998 r.), wstrzymał z dniem [...] r. wypłatę M. M. równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego.
Komendant Powiatowy wskazał, że dnia [...]r. złożył pisemną propozycję przydziału lokalu mieszkalnego, odpowiadającego przysługującym ww normom zaludnienia. Mł. asp. M. M. odmówił bezzasadnie przyjęcia proponowanego lokalu, potwierdzając to pismem z dnia [...] r.
W odwołaniu M. M. zaprzeczył, by Jego odmowa przyjęcia lokalu mieszkalnego była bezzasadna. Proponowany lokal nie spełnia warunków lokalu mieszkalnego- znajduje się na terenie obiektu zamkniętego komendy, usytuowany bezpośrednio nad garażami i w bezpośrednim sąsiedztwie z pomieszczeniem do ładowania butli powietrznych.
Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej na podstawie art. 138 § 1 p. 1 kpa w zw. z art. 77 ust. 1 i art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (j.t. Dz. U. 147/02/1230- dalej ustawa) i § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 stycznia 1998 r. w sprawie wysokości i szczegółowych zasad przyznawania strażakom Państwowej Straży Pożarnej równoważnika pieniężnego za remont zajmowanego lokalu mieszkalnego i równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego oraz szczegółowych zasad ich wypłaty i zwrotu (Dz.U. 15/98/67) utrzymał w mocy decyzję I instancji.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego M. M. wskazał, że nie zgadza się z zaskarżoną decyzją.
W odpowiedzi na skargę [...] Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 maja 2005 r. przy udziale Prokurator Prokuratury Rejonowej P. - N. M. A. O. sprawy ze skargi M. M. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej z dnia [...] r. [...] w przedmiocie równoważnika za brak kwatery stałej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej z dnia [...] r. nr [...], 2. zasądza od Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej na rzecz skarżącego M. M. kwotę 10 ( dziesięć ) złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych, 3. określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.
