Tezy orzeczenia:

1. W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu niewłaściwego oznaczenia strony legitymowanej biernie w sporze jako Komendy PSP w P. Skład orzekający w niniejszej sprawie podziela pogląd przyjmujący, że w sporze tym zdolność sądowa przysługuje Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez organ jednostki organizacyjnej z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie. W związku z powyższym zarzutem należy stwierdzić, że problem ten był rozstrzygany przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku zapadłym już po wniesieniu niniejszej skargi kasacyjnej (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 października 2015 r., SK 39/14, ZUOTK nr 9A/2015, poz. 140). Można stwierdzić, że w wyroku tym rozstrzygnięto o zgodności z Konstytucją RP przepisów przyznających prawo do rekompensaty pieniężnej za przedłużony czas służby strażaka jedynie w „okresie rozliczeniowym bezpośredni poprzedzającym wejście w życie ustawy” nowelizującej. Skład orzekający w niniejszej sprawie podziela poglądy wyrażone w uzasadnieniu tego orzeczenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, stąd nie jest konieczne ich powielanie.

2. Zasadniczo należy zgodzić się, że nie powinna mieć miejsca sytuacja braku rekompensaty za ponadnormatywny czas służby. Nie można jednak przyjąć, że jest to przypadek luki w prawie, który bezwzględnie wymaga jej usunięcia.

Skrócony stan faktyczny sprawy:

         Powód pozwem z 9 sierpnia 2012 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej w P. kwoty 16.616,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 31 stycznia 2009 r. oraz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Żądanie oparł na twierdzeniu, że w ostatnich latach służby 2005-2009 rok przepracował 611 godzin nadliczbowych, za które nie otrzymał dnia wolnego ani żadnej rekompensaty. Domagał się zasądzenia rekompensaty za te godziny nadliczbowe obliczonej od wysokości ostatniego otrzymanego wynagrodzenia. Na wypadek braku podstaw prawnych do zasądzenia rekompensaty za godziny nadliczbowe wskazał, że żądana kwota należy się na podstawie art. 415 KC lub 417 KC, a gdyby przyjąć zobowiązaniowy charakter obowiązku prawnego pozwanego, to możliwą podstawą jest również art. 471 KC. Stwierdził, że skorzystanie przez pozwanego z zarzutu przedawnienia dochodzonych przez niego roszczeń byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

         Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej wnosiła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów postępowania według norm przypisanych. Twierdziła, że w spornym okresie brak było przepisu przewidującego rekompensatę za pracę w godzinach ponadwymiarowych. Podniosła zarzut przedawnienia roszczeń powoda, a także zakwestionowała sposób wyliczenia należności za godziny nadliczbowe od ostatniego otrzymanego wynagrodzenia zamiast od średniego wynagrodzenia.

         Sąd Rejonowy w G. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 23 września 2013 r. oddalił powództwo i odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu. Wyrok został wydany w oparciu o następujące ustalenia faktyczne. Powód J. D. przystąpił do służby w Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w P. 1 lipca 1994 r., ostatnio pełnił służbę na stanowisku dowódcy zastępu. Z uwagi na trudności kadrowe związane ze zbyt niską obsadą stanowisk w stosunku do potrzeb, aby zapewnić prawidłową pracę jednostki, zdarzały się miesiące, w których planowano wykonywanie służby w czasie przekraczającym tygodniowy czas służby danego strażaka. Zdarzało się również, iż w wyniku sytuacji nieprzewidzianych, powstawała konieczność odbycia służby ponadwymiarowej, np. w zastępstwie za nieobecnego. Służby odbywały się w systemie 24/48, grafik średnio przewidywał około 10 służb na jednego strażaka, w tym jedna - dwie jako wolne, które miały służyć odebraniu wypracowanych wcześniej nadgodzin. Realizacja grafiku odbiegała od jego zapisów w sytuacjach nieprzewidzianych (nagłe zastępstwo, przedłużająca się akcja itp.). Godziny ponadwymiarowe obejmowały zarówno czas dyżurowania w jednostce (pozostawania w dyspozycji w oczekiwaniu na zgłoszenie), jak i udział w bezpośrednich działaniach ratowniczych czy gaśniczych. Przełożeni powoda starali się w miarę możliwości umożliwiać odbieranie godzin ponadwymiarowych, przesuwając na stanowiska pracujące w trybie 24/48 osoby ze stanowisk pracujących w trybie ośmiogodzinnym, to jest pracowników biurowych, którzy mieli uprawnienia kierownicze i mogli zastępować powoda. Pismem z 18 grudnia 2008 r., powód, z uwagi na spełnienie wymogów przejścia na zaopatrzenie emerytalne, wniósł o zwolnienie go ze służby i przeniesienie emerytalne z dniem 30 stycznia 2009 r. Decyzją z 19 grudnia 2008 r. powód został zwolniony ze służby 31 stycznia 2009 r. Mimo prośby przełożonego powód nie zgodził się na przesunięcie w czasie momentu odejścia na emeryturę. Powód pismem z 28 listopada 2011 r. wniósł o wydanie zaświadczenia o wypracowanych i nierozliczonych nadgodzinach w celu dochodzenia roszczeń przed sądem. W odpowiedzi otrzymał zaświadczenie, z którego wynikało, iż w okresie od drugiego półrocza 2005 r. do pierwszego półrocza 2009 r. wypracował łącznie 981 godzin nadliczbowych, odebrał łącznie 370 godzin, pozostało 611 godzin.

         Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżył w całości powód.

         Sąd Okręgowy w G.VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 31 stycznia 2014 r. oddalił apelację (pkt 1) oraz odstąpił od obciążenia powoda kosztami zastępstwa procesowego za postępowanie w drugiej instancji (pkt 2).

        Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 stycznia 2016 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego w G. z dnia 31 stycznia 2014 r., oddala skargę kasacyjną i odstępuje od obciążania strony powodowej kosztami postępowania kasacyjnego.

Orzeczenie w formacie pdf

Źródło: Baza orzeczeń Sądu Najwyższego