Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 kwietnia 2016 r., II SA/Wa 1739/15
Tezy orzeczenia:
W sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale, w zakresie postępowania dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego (art. 124n ustawy o Państwowej Straży Pożarnej). Powyższe odesłanie do stosowania przepisów kodeksu postępowania karnego, w ocenie Sądu, należy rozumieć szeroko.
Należy bowiem zauważyć, że zagadnienia związane z odpowiedzialnością dyscyplinarną funkcjonariuszy uregulowane są też w innych pragmatykach służbowych, jednak tam, odesłania te są ograniczone. Dla przykładu w ustawie o Policji odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu postępowania karnego następuje wyłącznie w zakresie określonym w przepisie odsyłającym. Zgodnie z art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2015 r., poz. 355 ze zm.) w zakresie nieuregulowanym w niniejszej ustawie do postępowania dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego, dotyczące wezwań, terminów, doręczeń i świadków, z wyłączeniem możliwości nakładania kar porządkowych. W postępowaniu dyscyplinarnym do świadków nie stosuje się również art. 184 Kodeksu postępowania karnego. Powyższego ograniczenia nie przewiduje natomiast art. 124n ustawy o Państwowej Straży Pożarnej. O ile w Rozdziale 10 ustawy o Policji zagadnienia związane z odpowiedzialnością dyscyplinarną policjantów zostały w zasadzie uregulowane w sposób kompleksowy, to nie można tego powiedzieć o regulacji zawartej w Rozdziale 11 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej. Oznacza to, że zakres stosowania przepisów Kodeksu postępowania karnego w postępowaniu dyscyplinarnym strażaków musi być szerszy i organ prowadzący postępowanie dyscyplinarne powinien przestrzegać zasad postępowania karnego, tym bardziej w sytuacji, w której ustawodawca odpowiedzialność dyscyplinarną strażaka powiązał z winą związaną z nienależytym wykonywaniem obowiązków służbowych oraz za czyny sprzeczne ze złożonym ślubowaniem (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 października 2014 r., sygn. akt II SA/Wa 765/14. Wykładnia cytowanego powyżej art. 115 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej nie nasuwa żadnych wątpliwości - strażak odpowiada dyscyplinarnie za zawinione, nienależyte wykonywanie obowiązków służbowych oraz za czyny sprzeczne ze złożonym ślubowaniem. Zatem warunkiem koniecznym do ustalenia odpowiedzialności dyscyplinarnej strażaka jest określenie zarzucanego czynu i wykazanie, że miał on charakter zawinionego, nienależytego wykonywania obowiązków służbowych oraz było sprzeczne ze złożonym ślubowaniem.
W orzecznictwie dotyczącym art. 134 ustawy o Policji zawierającym katalog kar dyscyplinarnych przyjmuje się, że ustawodawca, formułując ów katalog nie określił, jakiemu przewinieniu odpowiada każda z nich. W związku z tym, właściwym jest przyjęcie, że pozostawił te kwestie uznaniu organów rozstrzygających, co nie oznacza jednak dowolności w ich stosowaniu. Ocena naruszenia obowiązku służbowego, waga tego naruszenia, ustalenie jego zakresu a także wymiar odpowiedniej kary stanowi kompetencję organów orzekających w sprawach dyscyplinarnych. Należy jednak mieć na uwadze, że owa "uznaniowość" przepisu nie oznacza jego dowolności. Organ ma bowiem obowiązek zbadać okoliczności faktyczne sprawy i uzasadnić wydane w sprawie rozstrzygnięcie. Sądy administracyjne nie dokonują bowiem oceny zaskarżonego aktu administracji publicznej pod względem słuszności zapadłego rozstrzygnięcia, a jedynie badają, czy nie narusza on prawa. Przepisy rozdziału 10 ustawy o Policji nie wyznaczają organowi dyscyplinarnemu merytorycznych reguł oceny wyników postępowania dowodowego, co oznacza, że przepis ten wprowadza swobodną ocenę dowodów w tym zakresie, w związku z czym sądowa kontrola oceny dowodów oznacza jedynie sprawdzenie, czy dokonana już ocena nie wykazuje błędów natury faktycznej lub logicznej, bądź, czy też nie jest sprzeczna z doświadczeniem życiowym lub wskazaniami wiedzy. (por. wyrok NSA z dnia 18 kwietnia 2007 r. sygn. akt I OSK 994/06, publ. LEX nr 344637 wyrok WSA w Warszawie z dnia 05 maja 2014r. sygn. II SA/Wa 95/14, wyrok WSA w Poznaniu z dnia 18 czerwca 2014 r. sygn. akt IV SA/Po 443/14, publ. Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, orzeczenia.nsa.gov.pl). W ocenie Sądu pogląd ten jest aktualny na gruncie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, ponieważ unormowanie katalogu kar jest podobne w obydwu ustawach. Przenosząc zatem powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy należy wskazać, że w przedmiotowym postępowaniu dyscyplinarnym należało przede wszystkim zbadać, czy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowi dostatecznie umotywowaną podstawę do ewentualnego wymierzenia funkcjonariuszowi kary dyscyplinarnej, a tym samym - czy materiał dowodowy obejmuje całokształt okoliczności, mających znaczenie dla sprawy i czy podjęto wszelkie czynności w celu wyjaśnienia zdarzenia, będącego przedmiotem postępowania.
W rozpoznawanej sprawie organy dyscyplinarne uznały, że materiał dowodowy jednoznacznie potwierdza, iż skarżący dokonał zarzucanych mu czynów, tj. nie przedłożył projektu wewnętrznego aktu prawnego w zakresie powołania komisji powypadkowej po zdarzeniu gdzie poszkodowanym został [...] E. R. i czyn ten ma charakter zawiniony, świadczy o nienależytym wykonywaniu obowiązków służbowych oraz jest sprzeczny ze złożonym ślubowaniem. W ocenie Sądu wniosek ten jest jednak co najmniej przedwczesny. Organy nie wyjaśniły bowiem w sposób wystraczający i należyty wszelkich okoliczności sprawy, jak też nie wskazały dlaczego nie dały wiary oświadczeniom skarżącego. Ponadto organ pominął podnoszone przez skarżącego okoliczności dotyczące czasu realizacji obowiązków służbowych, jak i też nie zbadał czym spowodowane było opóźnienie w przekazaniu projektu wewnętrznego aktu prawnego w zakresie powołania komisji powypadkowej po zdarzeniu gdzie poszkodowanym został [...] E. R.. Skarżący podnosi bowiem, że w tym okresie (od [...] września do [...] października 2013 r.) wypełniał dodatkowe czynności zlecone mu przez przełożonego. Został on bowiem wyznaczony do przygotowania i przeprowadzenia Powiatowych Zawodów Sportowo – Pożarniczych, które odbyły się [...] września 2013 r., a także został wyznaczony do przeprowadzenia Inspekcji Gotowości Operacyjnej w 16 Jednostkach Ochotniczej Straży Pożarnych powiatu [...]. Ponadto w spornym okresie skarżący przebywał też na urlopie wypoczynkowym i odbierał - zgodnie ze wskazaniami przełożonego, godziny nadliczbowe. Tymczasem organ nie ocenił tych faktów, ponieważ nie wypowiedział się czy miały one wpływ na opóźnienie w przekazaniu projektu, czy choćby nie wskazał, które z tych zadań winny być wykonane w pierwszej kolejności. Należy dać wiarę twierdzeniom skarżącego, że jego przełożony miał pełną informację o przyjętych przez skarżącego do realizacji zadaniach i postępach w ich realizacji, ponieważ skarżący wykonywał zadania na podstawie tygodniowych planów sporządzanych przez przełożonego, z których następnie skarżący sporządzał sprawozdania.
Konkludując, w ocenie Sądu, organy nie ustaliły stanu faktycznego w sprawie w sposób bezsprzeczny i potwierdzający popełnienie przez skarżącego zarzucanego mu czynu i przedwcześnie ukarały skarżącego karą upomnienia. Dlatego też ponownie rozpoznając sprawę organy wezmą pod uwagę powyższe rozważania Sądu i ustalą stan faktyczny w sprawie, biorąc pod uwagę wszystkie aspekty sprawy, łącznie z twierdzeniami skarżącego i okolicznościami przemawiającymi na jego korzyść.
Skrócony stan faktyczny sprawy:
Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej orzeczeniem Sygn. Akt [...] z dnia [...] sierpnia 2015 r.: 1) uchyliła orzeczenie Komisji Dyscyplinarnej przy [...] Komendancie Wojewódzkim PSP w [...] z dnia [...] kwietnia 2015 r., sygn. akt [...] w sprawie uznania obwinionego [...] K. J. winnym popełnienia zarzucanych mu czynów, w części dotyczącej zarzutu nie przedłożenia projektu wewnętrznego aktu prawnego w zakresie powołania komisji powypadkowej po zdarzeniu gdzie poszkodowanym zostali: [...] S. A. i [...] R. B. oraz zarzutu nie wykonania rozkazu nr [...] z dnia [...] czerwca 2013 r. Komendanta Powiatowego PSP w [...] i z uwagi na przedawnienie, w tym zakresie umorzyła postępowanie; 2) utrzymała w mocy zaskarżone orzeczenie w części dotyczącej zarzutu nie przedłożenia projektu wewnętrznego aktu prawnego w zakresie powołania komisji powypadkowej po zdarzeniu gdzie poszkodowanym został [...] E. R.; 3) zmieniła zaskarżone orzeczenie w zakresie orzeczonej kary w ten sposób, że obwinionemu wymierzyła karę upomnienia.
Komisja Dyscyplinarna przy [...] Komendancie Wojewódzkim PSP w [...], po przeprowadzeniu postępowania dyscyplinarnego, orzeczeniem z dnia [...] kwietnia 2015 r., sygn. akt [...] uznała obwinionego winnym:
- zawinionego, nienależytego wykonywania obowiązków służbowych, polegających na niewłaściwym wykonaniu obowiązków służbowych poprzez nie przestrzeganie przepisów oraz przyjętych obowiązków służbowych w zakresie nie przedłożenia projektu wewnętrznego aktu prawnego w zakresie powołania komisji powypadkowej po zdarzeniach gdzie poszkodowanym zostali: [...] S. A., [...] R. B., [...] E. R.;
- nie wykonaniu rozkazu nr [...] z dnia [...].06.2013 r. Komendanta Powiatowego PSP w [...], poprzez samowolne zlecenie prowadzenia szkolenia BHP funkcjonariuszowi nie posiadającemu uprawnień w tym zakresie i za powyższe czyny wymierzyła obwinionemu karę dyscyplinarną nagany.
Komisja uniewinniła obwinionego od zarzutów:
- nie przestrzegania przepisów oraz przyjętych obowiązków służbowych w zakresie nie przedłożenia projektu wewnętrznego aktu prawnego w zakresie powołania komisji powypadkowej po zdarzeniu gdzie poszkodowanym został [...] A. M.;
- nie poinformowania o zakończeniu długotrwałego zwolnienia lekarskiego przez [...] R. B. celem skierowania go na badania kontrolne i uwzględnienie ww. w rozkazie dziennym [...] z dnia [...] października 2013 r. przed uzyskaniem orzeczenia lekarskiego o zdolności do pełnienia służby;
- nie udzielenia w określonym terminie odpowiedzi na pismo nr [...] z dnia [...].11.2013 r. KW PSP w [...] w sprawie podjęcia działań zapobiegawczych mających na celu uniknięcie zatruć tlenkiem węgla ratowników podczas ćwiczeń;
- nieterminowego wykonania polecenia służbowego w zakresie odbycia szkolenia okresowego dla pracowników służby BHP.
Powyższe orzeczenie stało się przedmiotem odwołań obwinionego i Rzecznika Dyscyplinarnego przy [...] Komendancie Wojewódzkim PSP.
Po rozpoznaniu odwołań Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna przy Komendancie Głównym PSP w orzeczeniu z dnia [...] sierpnia 2015 r. stwierdziła, że w stosunku do pierwszego zarzutu przedawnieniu uległo przewinienie dotyczące nie przedłożenia projektu wewnętrznego aktu prawnego w zakresie powołania komisji powypadkowej po zdarzeniu gdzie poszkodowanym zostali: [...] S. A., [...] R. B.. Przedawnieniu uległ też drugi zarzut tj. nie wykonanie rozkazu nr [...] z dnia [...].06.2013 r. Komendanta Powiatowego PSP w [...] poprzez samowolne zlecenie prowadzenia szkolenia BHP funkcjonariuszowi nie posiadającemu uprawnień w tym zakresie.
Natomiast w ocenie organu, nie uległ przedawnieniu zarzut nie przedłożenia projektu wewnętrznego aktu prawnego w zakresie powołania komisji powypadkowej po zdarzeniu gdzie poszkodowanym został [...] E. R., bowiem obwiniony meldunek o lekkim wypadku tego strażaka odebrał w dniu [...] września 2013 r. Obwiniony nie dotrzymał terminu przygotowania przedmiotowego aktu prawnego, a czynność tę wykonał dopiero po otrzymaniu pisma ponaglającego KP PSP w [...] z dnia [...] października 2013 r..
Odnosząc się natomiast do odwołania rzecznika dyscyplinarnego, organ stwierdził, że nie zasługuje ono na uwzględnienie.
Powyższe orzeczenie stało się przedmiotem skargi K. J. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2016 r. sprawy ze skargi K. J. na orzeczenie Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej z dnia [...] sierpnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie wymierzenia kary dyscyplinarnej upomnienia 1. uchyla zaskarżone orzeczenie w pkt 2 i 3 oraz orzeczenie Komisji Dyscyplinarnej przy [...] Komendancie Wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej w L. z dnia [...] kwietnia 2015 r. w części dotyczącej uznania skarżącego winnym zarzutu nieprzedłożenia projektu wewnętrznego aktu prawnego w zakresie powołania komisji powypadkowej po zdarzeniu, gdzie poszkodowanym został [...] E. R. oraz w zakresie wymierzenia kary dyscyplinarnej nagany, 2. zasądza od Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej na rzecz skarżącego K. J. kwotę 257 (słownie: dwieście pięćdziesiąt siedem) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania.
