Pojęcie klęski żywiołowej
Przez klęskę żywiołową rozumie się katastrofę naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem.
Katastrofa naturalna to zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi albo też działanie innego żywiołu.
Awaria techniczna to gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości.
Poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie do wysokości rzeczywiście poniesionej szkody. Odszkodowanie jest wypłacane ze środków pochodzących z rezerwy celowej ustalanej na ten cel w ustawie budżetowej na dany rok. Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się po upływie 3 lat. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w dniu powstania szkody. W przypadkach gdy ustalenie dnia powstania szkody jest niemożliwe, bieg terminu przedawnienia liczy się od dnia odwołania stanu klęski żywiołowej na terenie, na którym szkoda powstała.
Umowa z ubezpieczycielem
Za właściwe przeprowadzanie postępowań likwidacyjnych w sprawach szkód i wypłaty odszkodowań jest odpowiedzialny Minister Spraw Wewnętrznych, zwany dalej „ministrem”. W celu zapewnienia prawidłowego i sprawnego przeprowadzania postępowań likwidacyjnych w sprawach szkód oraz ustalania wysokości odszkodowań, minister, w trybie przepisów o zamówieniach publicznych, dokonuje wyboru zakładu ubezpieczeń, z którym zawiera umowę o przeprowadzanie takich postępowań.
W umowie strony ustalają w szczególności: 1) zakres czynności zakładu ubezpieczeń niezbędnych do prawidłowego określenia rodzaju szkody i oszacowania jej rozmiarów oraz ustalenia wysokości odszkodowania, 2) terminy prowadzenia postępowań likwidacyjnych, 3) sposób, tryb i terminy powiadamiania ministra przez zakład ubezpieczeń o wpłynięciu zgłoszeń szkód wraz z wnioskami o odszkodowania od poszkodowanych, 4) sposób, tryb i terminy powiadamiania ministra przez zakład ubezpieczeń o wynikach poszczególnych postępowań likwidacyjnych, tak żeby mógł on wydać stosowne decyzje o przyznaniu odszkodowań w jak najkrótszym czasie, 5) tryb dokonywania wypłat odszkodowań przez zakład ubezpieczeń i refundacji tych wypłat ze środków publicznych, 6) warunki wynagradzania zakładu ubezpieczeń oraz zwrotu kosztów poniesionych w związku z wykonywaniem umowy.
O dokonaniu wyboru zakładu ubezpieczeń i zawarciu z nim umowy minister, w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy, ogłasza w dwóch dziennikach o zasięgu krajowym, zamieszczając w ogłoszeniach informację o podstawie prawnej, kryteriach uznawania poszkodowanych za uprawnionych do ubiegania się o odszkodowanie oraz o trybie zgłaszania szkód i wniosków o odszkodowania.
Postępowanie likwidacyjne
Poszkodowany zgłasza szkodę wraz z pisemnym wnioskiem o odszkodowanie do jednostki organizacyjnej zakładu ubezpieczeń położonej najbliżej jego miejsca zamieszkania albo miejsca powstania szkody, niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia powstania szkody albo od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie albo w którym ustała przyczyna uniemożliwiająca zgłoszenie szkody. Zakład ubezpieczeń ma obowiązek poinformować poszkodowanego o dokumentach, których złożenie jest niezbędne do ustalenia i wypłaty odszkodowania.
Zakład ubezpieczeń niezwłocznie przeprowadza postępowanie likwidacyjne zgłoszonej szkody. Podjęte czynności likwidacyjne mają na celu ustalenie stanu faktycznego szkody, zasadności złożonego wraz ze zgłoszeniem szkody wniosku o odszkodowanie oraz wysokości odszkodowania.
Likwidacja szkody majątkowej jest przeprowadzana na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia obowiązujących w zakładzie ubezpieczeń, chyba że strony umowy postanowiły inaczej. Likwidacja szkody polegającej na utracie zdrowia lub życia przez poszkodowanego jest przeprowadzana na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków obowiązujących w zakładzie ubezpieczeń, chyba że strony umowy postanowiły inaczej. Podstawę do ustalenia wysokości szkody może stanowić opinia (ekspertyza) rzeczoznawcy powołanego przez zakład ubezpieczeń lub przez poszkodowanego. W przypadku gdy opinie (ekspertyzy) wykonane przez rzeczoznawców powołanych przez zakład ubezpieczeń i przez poszkodowanego są rozbieżne, minister może powołać rzeczoznawcę opiniującego, który na podstawie dotychczas wykonanych opinii (ekspertyz) i własnej oceny stanu faktycznego wydaje opinię ostateczną.
Po zakończeniu czynności likwidacyjnych zakład ubezpieczeń niezwłocznie przekazuje ministrowi akta sprawy wraz z propozycją wysokości odszkodowania oraz uzasadnieniem tej propozycji. W przypadku gdy w wyniku postępowania likwidacyjnego w sprawie szkody zakład ubezpieczeń stwierdził, że odszkodowanie poszkodowanemu nie przysługuje, załącza do przekazywanych ministrowi akt sprawy uzasadnienie takiego stanowiska. Minister, na podstawie akt sprawy przekazanych przez zakład ubezpieczeń, w terminie 14 dni od dnia otrzymania tych akt, podejmuje decyzję: 1) o przyznaniu odszkodowania bądź, 2) o odmowie przyznania odszkodowania. W decyzji minister ustala wysokość odszkodowania, która może różnić się od propozycji przedstawionej przez zakład ubezpieczeń. W przypadku gdy przyznane przez ministra odszkodowanie jest niższe niż proponowane przez zakład ubezpieczeń, decyzja powinna zawierać stosowne uzasadnienie wraz z właściwą opinią (ekspertyzą) biegłego powołanego przez ministra do zbadania sprawy przed podjęciem decyzji. Wypłaty odszkodowania dokonuje zakład ubezpieczeń na podstawie ostatecznej decyzji ministra, w terminie 14 dni od dnia doręczenia odpisu decyzji, gotówką lub przelewem na rachunek bankowy wskazany przez poszkodowanego we wniosku.
