Członkom rodziny osoby poszkodowanej, która zmarła wskutek udziału w działaniach ratowniczych lub ćwiczeniach przysługuje:

1) jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci osoby poszkodowanej,

2) renta rodzinna,

3) odszkodowanie z tytułu szkody w mieniu(art. 26 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej – tekst jednolity – Dz. U. z 2009 r., Nr 178, poz. 1380 z późn. zm. – dalej jako u.ppoż.).

Renta  z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy i renta rodzinna przysługują osobom poszkodowanym będącym członkami ochotniczych straży pożarnych oraz członkom ich rodzin  na zasadach, w trybie i wysokości określonych w przepisach o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach. Właściwymi przepisami jest tutaj ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach – Dz. U. z 2002 r., Nr 199, poz.1674 z późn. zm. – dalej jako u.w.ch.z.(zob. D.P. Kała, Sto pytań do prawnika o Ochotnicze Straże Pożarne. Poradnik praktyczny, t. 1, Gdańsk 2012, s. 92).

Uszczerbek na zdrowiu lub śmierć członka OSP w związku z udziałem w działaniach ratowniczych lub ćwiczeniach należy traktować w świetle u.w.ch.z jako wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń, czyli nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło przy ratowaniu innych osób od grożącego ich życiu niebezpieczeństwa lub przy wykonywaniu bezpośredniej ochrony przed klęskami żywiołowymi(art. 2 ust. 1 pkt 1 i 10 u.w.ch.z.)

Członkowi OSP, który stał się niezdolny do pracy całkowicie lub częściowo wskutek udziału w działaniach ratowniczych lub ćwiczeniach, przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy: na stałe - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała, lub na okres wskazany w decyzji organu rentowego - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa(art. 4 ust. 1 u.w.ch.z.).

Renta nie przysługują osobie poszkodowanej wskutek wypadku, który nastąpił z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa tej osoby. Renta nie przysługują również osobie poszkodowanej, która będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych przyczyniła się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, o ile powyższy stan został udokumentowany w aktach sprawy przez odpowiednie organy policji lub prokuratury(art. 6 u.w.ch.z.).

Renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rodzinna wynosi 120% kwoty najniższej odpowiedniej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS(art. 7 u.w.ch.z.).

Niezdolność do pracy oraz jej związek z uszczerbkiem na zdrowiu w związku z działaniami  ratowniczymi lub ćwiczeniami oraz związek śmierci z działaniami  ratowniczymi lub ćwiczeniami ustala lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(art. 10 u.w.ch.z.).

Strażak OSP  ubiegający się rentę zobowiązany jest dołączyć do wniosku dokumentację wypadku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje oceny okoliczności i przyczyn wypadku oraz wydaje decyzję(art. 11 u.w.ch.z.).

Renty finansowane ze środków budżetu państwa. Przyznaje je i wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych na wniosek osoby uprawnionej do tych świadczeń. Wniosek w imieniu uprawnionego może zgłosić również jego pełnomocnik. Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego(art. 12 u.w.ch.z.).

W razie zbiegu prawa do renty z prawem do emerytury lub renty przysługującej na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się jedno świadczenie - wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną. Tą zasadę stosuje się odpowiednio do osób pobierających uposażenie w stanie spoczynku przyznane ze względu na wiek, z powodu choroby lub utraty sił albo uposażenie rodzinne(art. 8 u.w.ch.z.)

Członkami rodziny uprawnionymi do renty rodzinnej są małżonek, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, rodzice, osoby przysposabiające, ojczym i macocha, jeżeli spełniają warunki do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów u. FUS(art. 3 ust. 5).

W sprawach rent z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych nieuregulowanych u.w.ch.z. stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(tekst jednolity – Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 z późn. zm. – dalej jako u. FUS).dotyczące: 1) postępowania w sprawach rent i wypłaty rent, 2) orzekania o niezdolności do pracy, 3) powstania i ustania prawa do rent, 4)  zmian w prawie do rent, 5) egzekucji, potrąceń ze świadczeń oraz zwrotu nienależnie pobranych rent, 6) zawieszania lub zmniejszania rent, 7)   podziału renty rodzinnej oraz przywrócenia prawa do renty rodzinnej, jeżeli prawo do tej renty uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy(art. 9 u.w.ch.z.)

Co do zasady decyzje w sprawach rent wydają i świadczenia te wypłacają, organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Co do zasady postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego. Wniosek o emeryturę lub rentę może być wycofany, jednakże nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji. W razie wycofania wniosku postępowanie w sprawie świadczeń podlega umorzeniu.

Organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji.

Organ rentowy wydaje decyzję o przyznaniu renty z tytułu okresowej niezdolności do pracy na okres wskazany w orzeczeniu lekarza orzecznika lub w orzeczeniu komisji lekarskiej.

Jeżeli prawo do świadczeń zostało udowodnione, ale zainteresowany nie przedłożył dowodów niezbędnych do ustalenia wysokości świadczeń, organ rentowy przyznaje zainteresowanemu świadczenia w kwocie zaliczkowej zbliżonej do kwoty przewidywanych świadczeń.

Wyciągi z akt stanu cywilnego, zaświadczenia wydawane w celu ustalenia uprawnień do rent oraz pisma o wydanie tych dokumentów są wolne od opłat.

Osoba, która złożyła wniosek o przyznanie renty, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy, oraz osoba mająca ustalone prawo do takiego świadczenia jest zobowiązana, na żądanie organu rentowego, poddać się badaniom lekarskim oraz, na wniosek lekarza orzecznika lub na wniosek komisji lekarskiej, badaniom psychologicznym, jeżeli są one niezbędne do ustalenia prawa do rent.

Renty wypłaca się za miesiące kalendarzowe w dniu ustalonym w decyzji organu rentowego jako termin płatności rent.