Członkom rodziny osoby poszkodowanej, która zmarła wskutek okoliczności, o których mowa powyżej przysługuje:

1) jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci osoby poszkodowanej,

2) renta rodzinna,

3) odszkodowanie z tytułu szkody w mieniu(zob. D.P. Kała, Sto pytań do prawnika o Ochotnicze Straże Pożarne. Poradnik praktyczny, t. 1, Gdańsk 2012, s. 92-93).

Warunki członkostwa w Ochotniczej Straży Pożarnej określone są w statutach poszczególnych straży, które co do zasady są jednolite w skali kraju. Podstawowym członkostwem w OSP jest członkostwo zwyczajne.

Definicja legalna działań ratowniczych została zamieszczona w słowniczku ustawowym w art. 2 pkt 2  ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej(tekst jednolity – Dz. U. z 2009 r., Nr 178, poz. 1380 z późn. zm. – dalej jako u.ppoż.) i określa ona, że jest to każda czynność podjętą w celu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska, a także likwidacja przyczyn powstania pożaru, wystąpienia klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Zgodnie z art. 19b u.ppoż. bezpośredni udział w działaniach ratowniczych mogą brać członkowie ochotniczych straży pożarnych, którzy ukończyli 18 lat i nie przekroczyli 65 lat, posiadający aktualne badania lekarskie dopuszczające do udziału w działaniach ratowniczych oraz odbyli szkolenie pożarnicze(kurs podstawowy).

Odszkodowanie z tytułu szkody w mieniu dla członka OSP i członków jego rodziny, ustala i wypłaca podmiot ponoszący koszty funkcjonowania jednostki OSP na podstawie przepisów o odszkodowaniach przysługujących w związku ze służbą w Państwowej Straży Pożarnej. Odszkodowanie, przysługujące członkowi OSP lub członkowi jego rodziny, będącemu członkiem jednostki OSP włączonej do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego ustala i wypłaca właściwy komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej(art. 26 ust. 5-6 u.ppoż.).

Podmiotów ponoszących koszty funkcjonowania OSP jest znacznie więcej niż gmina. Pomimo to jednak gmina jest podmiotem, który najwięcej wydatkuje na funkcjonowanie OSP na tle innych podmiotów i w związku z tym przez zwrot ustawowy podmioty ponoszący koszty funkcjonowania OSP,  należy rozumieć gminy. To z budżetów gminnych powinny być finansowane odszkodowania z tytułu szkody w mieniu. Przy czym właściwą gminą jest tu gmina na terenie której zarejestrowana jest i działa dana OSP.

Właściwym komendantem wojewódzkim PSP będzie komendant PSP z tego województwa, na terenie którego doszło do szkody w mieniu, a nie ten komendant wojewódzki PSP, z województwa gdzie utworzony jest odwód operacyjny, w skład którego wchodzi jednostka OSP włączona do KSRG. Taka wykładnia odpowiadałaby właściwości miejscowej, a nie administracyjnej szkody i harmonizowałby z zasadą zwrotu kosztów wyrażoną w § 5 ust. 2  Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 lipca 1998 r. w sprawie terenu działania jednostek ochrony przeciwpożarowej, okoliczności i warunków udziału tych jednostek w działaniach ratowniczych poza terenem własnego działania oraz zakresu, szczegółowych warunków i trybu zwrotu poniesionych przez nie kosztów(Dz. U. z 1998 r., Nr 94, poz. 598 z późn. zm.).

Przepisami o odszkodowaniach przysługujących w związku ze służbą w Państwowej Straży Pożarnej są zgodnie z art. 59 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej(tekst jednolity – Dz. U. z 2009 r., Nr 12, poz. 68 z późn. zm.) przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji(Dz. U. z 1972 r., Nr 53, poz. 345 z późn. zm.). Odesłanie do tych przepisów przez ustawę o ochronie przeciwpożarowej jest nieprecyzyjne. Sformułowanie „na podstawie przepisów” z art. 26 ust. 5 u.ppoż. jest nie właściwe i pozostawia pole do niewłaściwej interpretacji i niewłaściwego stosowania przepisów.

Wysokość odszkodowania ustala się według następujących zasad:

1) w razie utraty lub całkowitego zniszczenia mienia odszkodowanie ustala się według ceny zakupu obowiązującej w czasie ustalania odszkodowania, z uwzględnieniem stopnia zużycia mienia,

2) w razie uszkodzenia mienia odszkodowanie stanowi równowartość przywrócenia go do stanu sprzed wypadku; jeżeli jednak stopień uszkodzenia jest znaczny albo koszty naprawy przekroczyłyby wartość uszkodzonego mienia, wypłaca się odszkodowanie w wysokości określonej w pkt 1.

Osobie poszkodowanej, której odszkodowanie za szkodę w przysługuje także z tytułu stosunku pracy lub służby albo ubezpieczenia społecznego lub majątkowego, przyznaje się jedno świadczenie wybrane przez zainteresowanego.

Tryb przyznawania odszkodowań za szkodę w mieniu został określony przez Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 grudnia 2003 r. w sprawie przyznawania świadczeń odszkodowawczych strażakom jednostek ochrony przeciwpożarowej i członkom ochotniczej straży pożarnej z tytułu uszczerbku na zdrowiu albo szkody w mieniu, a w przypadku ich śmierci przyznawania odszkodowań członkom ich rodzin(Dz. U. z 2004 r., Nr 1, poz. 6).

Organ gminy wszczyna postępowanie w sprawie szkody w mieniu z urzędu albo na wniosek osoby poszkodowanej. W razie poniesienia przez osobę poszkodowaną, w związku z jej udziałem w działaniach ratowniczych lub ćwiczeniach, szkody w mieniu polegającej na utracie, całkowitym zniszczeniu lub uszkodzeniu tego mienia, zespół powypadkowy jest obowiązany ustalić:

1) rodzaj mienia,

2) czy mienie zostało utracone, całkowicie zniszczone, czy też uszkodzone i w jakim stopniu,

3) stan mienia przed i po zaistnieniu wypadku (stopień jego zużycia) oraz wartość szkody.

Skład zespołu powypadkowego, w liczbie co najmniej 3 osób, ustala organ gminy, który wyznacza także przewodniczącego zespołu. W miarę możliwości w skład zespołu powinien wchodzić lekarz. Jeżeli osobą poszkodowaną jest członek ochotniczej straży pożarnej, w skład zespołu wchodzą: prezes właściwej ochotniczej straży pożarnej, gminny komendant ochrony przeciwpożarowej (jeżeli został powołany) oraz pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy właściwego terytorialnie urzędu gminy (miasta). W skład zespołu nie mogą wchodzić osoby zainteresowane wynikiem działania zespołu, zwłaszcza gdy może mieć to wpływ na ich odpowiedzialność lub uprawnienia.

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku w terminie późniejszym niż 14 dni od powołania zespołu wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, wymaga podania przyczyn tego opóźnienia w protokole powypadkowym. Protokół powypadkowy zawiera w szczególności:

1) stopień, imię i nazwisko osoby poszkodowanej,

2) datę i miejsce wypadku,

3) opis okoliczności i przyczyn wypadku,

4) opis doznanych przez osobę poszkodowaną obrażeń lub podanie faktu jej śmierci,

5) rodzaj mienia, 

6) czy mienie zostało utracone, całkowicie zniszczone, czy też uszkodzone i w jakim stopniu,

7) stan mienia przed i po zaistnieniu wypadku (stopień jego zużycia) oraz wartość szkody,

8) pouczenie o prawie zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole,

9) podpisy członków zespołu.