pieniężnego (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 4 marca 2009 r.,IV SA/Wr 33/09, opubl. Legalis; Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 16 września 2009 r., IV SA/Wr 93/09, Lex nr 569906). Brak podjęcia przez radę gminy uchwały w sprawie wysokości ekwiwalentu może być uznane za zaniechanie legislacyjne, które rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą(zob. D. P. Kała, Ekwiwalent pieniężny dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych. Orzecznictwo, wzory pism, tablice, Zielonka 2013, s. 32-33).
W przypadku gdy rada gminy nie wypełnia ustawowego obowiązku podjęcia uchwały w sprawie wysokości ekwiwalentu OSP może skorzystać z instytucji skargi na bezczynność rady gminy na podstawie art. 101a ust. 1 w związku z art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym(tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 594 z późn. zm.). Skargę taką wnosi się do właściwego miejscowo Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
Zgodnie z art. 52 § 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi(tekst jednolity – Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm. – dalej jako p.p.s.a.) skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. W przypadku skargi na bezczynność rady gminy w sprawie przyjęcia uchwały w sprawie wysokości ekwiwalentu wyczerpanie środków zaskarżenia następuje poprzez wezwanie na piśmie – przed wniesieniem skargi do sądu – rady gminy do usunięcia bezczynności.
Zgodnie z art. 52 § 2 skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa.
Sytuacja związana z opisywanym stanem prawnym miała miejsce w jednej z gmin w Polsce. W świetle stanu faktycznego zawartego w prawomocnym postanowieniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 16 kwietnia 2014 r., III SAB/Lu 21/14, LEX nr 1451196, rada gminy T. nie podejmowała uchwały w sprawie wysokości ekwiwalentu. Wezwanie Ochotniczej Straży Pożarnej w T. do usunięcia naruszenia prawa wpłynęło do Urzędu Gminy T. w dniu 4 października 2013 r. Organ udzielił odpowiedzi na wezwanie w piśmie z dnia 25 października 2013 r., które doręczono pełnomocnikowi OSP w dniu 4 listopada 2013 r. Trzydziestodniowy termin do wniesienia skargi upływał z dniem 4 grudnia 2013 r. Tymczasem skarga została wniesiona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie osobiście przez pełnomocnika OSP w dniu 19 lutego 2014 r., z pominięciem obowiązku wniesienia skargi za pośrednictwem organu. W związku z tym za dzień wniesienia skargi do sądu przez skarżącego uznać należało dopiero dzień przesłania skargi przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie na adres rady gminy w T. - 21 lutego 2014 r. Termin do wniesienia skargi w niniejszej sprawie upłynął w dniu 4 grudnia 2013 r., a zatem skarga wniesiona w dniu 19 lutego 2014 r. i tak już była złożona po terminie.
Skargę możne wnieść do sądu samodzielnie pojedynczy strażak OSP lub grupa strażaków. Wątpliwe jest natomiast wniesienie tej skargi przez OSP jako osobę prawną ponieważ ekwiwalent jest prawem osobistym strażaka OSP, a nie OSP jako osoby prawnej. Skarga może być także wniesiona przez jedną osobę, która reprezentuje kilku strażaków OSP, pod warunkiem, że wyrażą oni na to zgodę obligatoryjnie na piśmie.
W sprawie wezwania do usunięcia naruszenia stosuje się przepisy o terminach załatwiania spraw w postępowaniu administracyjnym. Właściwymi przepisami są tutaj przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego - ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. (Tekst jednolity – Dz. U. z 2013, poz. 267 z późn. zm. – dalej jako k.p.a.). Zgodnie z art. 35 § 1 k.p.a. wójt(burmistrz, prezydent miasta) i rada gminy obowiązane są rozpatrzyć wezwanie bez zbędnej zwłoki. „Sformułowanie <<bez zbędnej zwłoki>> oznacza, że sprawa administracyjna ma być załatwiona tak szybko, jak to jest możliwe”(Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 16 grudnia 20010 r., IV SAB/Po 59/10, Lex nr 759217) „Przepis art. 35 § 1 k.p.a. nakłada na organ mający załatwić sprawę obowiązek działania bez zbędnej zwłoki. Powyższą powinność należy rozumieć jako ogólną wskazówkę dotyczącą załatwiania wszystkich spraw w postępowaniu administracyjnym w taki sposób, aby nie tylko dochować terminów zakreślonych w kodeksie, ale również - w miarę możliwości - sprawy załatwiać w krótszych terminach”(Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 października 2009 r., IV SAB/Wa 116/09, Lex nr 574207). Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu(art. 36 § 1 k.p.a.) Na niezałatwienie sprawy w właściwym terminie lub na przewlekłe prowadzenie postępowania stronie służy zażalenie do organu wyższego stopnia, a jeżeli nie ma takiego organu - wezwanie do usunięcia naruszenia prawa(art. 37 § 1 k.p.a.).
Wezwania takie mogą być wystosowane przez każdego członka OSP, którego prawa z zakresu ekwiwalentu są naruszane. Wezwania takie najlepiej wnosić w formie pisemnej w dwóch kopiach, z których jedną należy zostawić pracownikowi urzędu gminy(miasta) przyjmującemu wezwanie, a na drugiej zażądać potwierdzenia przyjęcia wezwania przez pracownika z datą przyjęcia i czytelnym podpisem imieniem i nazwiskiem osoby przyjmującej oraz właściwą pieczęcią.
Wezwania takie mogą być wnoszone tylko jeden raz(Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 września 2006 r., II GSK 212/06, Legalis – cyt. za Z. Niewiadomski, w: Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz z odniesieniami do ustaw o samorządzie powiatowym i samorządzie województwa, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, Warszawa 2011, s. 813, uw. nr 7).
