Zgodnie z art. 32 ust. 2 – 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej(Tekst jednolity – Dz. U. z  2009 r., Nr 178, poz. 1380 z późn. zm – dalej jako u. ppoż.) koszty wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczej straży pożarnej ponosi gmina, z zastrzeżeniem, że szkolenie członków ochotniczej straży pożarnej do bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych prowadzi nieodpłatnie Państwowa Straż Pożarna.

Gmina ma również obowiązek:

1) bezpłatnego umundurowania członków ochotniczej straży pożarnej,

2) ubezpieczenia w instytucji ubezpieczeniowej członków ochotniczej straży pożarnej i młodzieżowej drużyny pożarniczej; ubezpieczenie może być imienne lub zbiorowe nieimienne,

3) ponoszenia kosztów okresowych badań lekarskich uprawniających do bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych.

            Zgodnie z art. 165 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.(Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) jednostki samorządu terytorialnego(w tym gminy) mają osobowość prawną oraz przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe. Z przepisu tego jednoznacznie wynika, że gminy jako jednostki samorządu terytorialnego mogą być i są podmiotami własności. Jest to własność jednostek samorządu terytorialnego, w tym własność gmin. „Własność jednostek samorządowych jest jednym z kilku rodzajów własności, którym konstytucja zapewnia równą dla wszystkich ochronę prawną”(zob. P. Sarnecki, Komentarz do art. 165 Konstytucji, w: Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. IV, Warszawa 2005, s. 1).

Środki finansowe których właścicielem jest gmina są środkami publicznymi w rozumieniu art. 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych(Tekst jednolity - Dz. U. z 2013 r. poz. 885 z późn. zm. – dalej jako u.f.p.).

Własność gmin, w tym własność środków finansowych stanowi mienie komunalne, bowiem zgodnie z art. 43 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym(Tekst jednolity – Dz. U. z 2013 r., poz. 594 z późn. zm. – dalej jako u.s.g.) mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw.

Ochotnicze Straże Pożarne działają w formie zarejestrowanych stowarzyszeń posiadających osobowość prawną. Są organizacjami pozarządowymi i należą do tzw. trzeciego sektora - prywatnego(NGO- ang. Non-governmental organization). Są podmiotami o charakterze prywatno-prawnym, które wykonują zadania publiczne, co do zasady z zakresu ochrony przeciwpożarowej. OSP są stowarzyszeniami, które są dobrowolnymi, samorządnymi, trwałymi zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Stowarzyszenia samodzielnie określają swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. OSP zgodnie ze statutem może gromadzić swój majątek pochodzący np. ze składek członkowskich , darowizn, spadków itd. Majątek OSP co do zasady jest majątkiem, który należy uznać za własność prywatną, którym OSP może dysponować niezależnie od administracji państwowej tak jak każdy właściciel.

W związku z powyższym patrząc z punktu widzenia prawa własności, w zakresie finansowania OSP przez gminę mamy do czynienia z dwoma właścicielami.

Zasadą finansowania OSP przez gminę na podstawie art. 32 ust. 2 – 3 u. ppoż. jest zakup środków trwałych przez gminę na jej własność, a więc na fakturę wystawianą na gminę. Przy czym w fakturze powinno być napisane, że zakup jest dokonywany na cele ochrony przeciwpożarowej z przeznaczeniem dla konkretnej OSP. Wówczas podatek VAT od zakupywanych towarów będzie wynosił 8 %. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 z dnia 29 września 1994 r. ustawy o rachunkowości(tekst jednolity - Dz. U. z 2013 r. poz. 330 z późn. zm.) z zastrzeżeniem art. 3 ust. 1 pkt 17 tejże ustawy, przez środki trwałe rozumie się rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności:

1. nieruchomości - w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
2. maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
3. ulepszenia w obcych środkach trwałych,
4. inwentarz żywy.

            Tak zakupione przez gminę i na jej własność środki trwałe powinny być ewidencjonowane w księgach rachunkowych gminy i przekazywane OSP nieodpłatnie w drodze długoletniej cywilnoprawnej umowy użyczenia. W zakresie zakupu środków trwałych gmina nie powinna przekazywać OSP środków pieniężnych na konto OSP, tak aby OSP dokonywała zakupu środków trwałych samodzielnie i na swoją własność.

            Jeżeli gmina przekazywałaby OSP środki pieniężnych na konto OSP, tak aby OSP dokonywała zakupu środków trwałych samodzielnie i na swoją własność wówczas dochodziłoby do wywłaszczenia mienia komunalnego na rzecz podmiotu prywatno-prawnego jakim jest OSP. Dochodziłoby więc do zmiany własności samorządowej na własność prywatną. Działanie takie należałoby uznać za niegospodarność.

            Zgodnie z art. 86 u.s.g. nadzór na działalnością gminą w zakresie spraw finansowych sprawują Regionalne Izby Obrachunkowe.

Zgodnie z art. 2 ust. 2 stawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli(Tekst jednolity – Dz. U. z 2012 r., poz. 82 z późn. zm.) Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych. Zgodnie z art. 5 ust. 2 tejże ustawy kontrola działalności samorządu terytorialnego przeprowadzana jest pod względem legalności, gospodarności i rzetelności.

Dopuszczalne jest natomiast przekazanie środków pieniężnych na konto OSP na zakup środków zużywalnych na działalność bieżącą, które nie mają charakteru środków trwałych, np. paliwa, sorbentów itd. W takiej sytuacji należy każdorazowo analizować czy nie zachodzi konieczność stosowania ustawy prawo zamówień publicznych. Gmina może przekazywać te środki pieniężne w formie zaliczki. Zgodnie bowiem z art. 212 ust. 1 pkt 10 u.f.p. uchwała budżetowa w gminie określa inne postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w uchwale budżetowej wynika z postanowień organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Rada gminy może postanowić, że w uchwale budżetowej gminy należy zawrzeć postanowienie o przekazywaniu zaliczki dla OSP na zakup środków zużywalnych na działalność bieżącą.

Dotacja dla Ochotniczej Straży Pożarnej o której mowa w art. 32 ust. 3b u.ppoż. nie powinna być wykorzystywana do całorocznego finansowania OSP. Za nietrafny należy uznać pogląd wyrażony w uchwale Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z dnia 4 sierpnia 2010 r., KI-411/202/10, Lex nr 726590), że „udzielanie przez gminę dotacji z art. 32 ust. 3b u.ppoż. jest fakultatywne i stanowi alternatywną - do tzw. „wydatków bezpośrednich budżetu”.

Dopuszczalne jest natomiast sporadyczne udzielenie OSP dotacji w trybie art. 32 ust. 3b u. ppoż., które wiąże się z przewłaszczenie udzielonych środków na OSP. Sporadyczność ta wpisuje się w cel nowelizacji u.ppoż. z roku 2008, która dopuściła dotowanie OSP na podstawie art. 32 ust. 3b. W uzasadnieniu tej nowelizacji wskazywano, że celem wprowadzenia tej dotacji było umożliwienie bezzwrotnego wsparcia finansowego gminy dla OSP w chwili dokonywania zakupów o wysokiej wartości(przede wszystkim samochody pożarnicze) w kontekście faktu że OSP mogą pozyskiwać także środki finansowe z innych źródeł niż budżet gminny.

Sporadyczne udzielenie OSP dotacji w trybie art. 32 ust. 3b u. ppoż., połączone z przewłaszczeniem udzielonych środków nie będzie stało w sprzeczności z obecnym systemem finansów publicznych, który dopuszcza dotowanie podmiotów prywatnoprawnych, jeżeli dotowanie to ma charakter ilościowo ograniczony.