Zgodnie załącznikiem nr 2 poz. 9 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r., Nr 237, poz. 1656 z póżn. zm. – dalej jako u.e.p.) prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych zalicza się do prac o szczególnym charakterze.
Zgodnie z art. 2 pkt 38 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym(tekst jednolity – Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm.) pojazd uprzywilejowany to pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego.
Zgodnie z art. 3 ust. 2 u.e.p. prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.
Za pracowników wykonujących prace o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po 1 stycznia 2009 r., w pełnym wymiarze czasu pracy, prace o szczególnym charakterze(art. 3 ust. 4 u.e.p.).
Za pracowników wykonujących prace o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed 1 stycznia 2009 r. prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS(art. 3 ust. 7 u.e.p.).
Wykonywanie pracy o szczególnym charakterze, jest jedną z przesłanek wymaganych do nabycia prawa do emerytury pomostowej oraz rekompensaty, czyli odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.
Fundusz Emerytur Pomostowych, zwany dalej „FEP” jest państwowym funduszem celowym powołanym w celu finansowania emerytur pomostowych. Dysponentem FEP jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych(ZUS)(art. 29 u.e.p.).
Wykonywanie pracy o szczególnym charakterze, jest jedną z przesłanek odprowadzania składek do FEP przez płatnika składek, czyli pracodawcę(art. 35 u.e.p.). Płatnik składek przekazuje informację o pracowniku, za którego był obowiązany opłacać składkę na FEP do ZUSu(art. 38 u.e.p.).
Płatnik składek jest obowiązany prowadzić:
1) wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace o szczególnym charakterze,
2) ewidencję pracowników wykonujących prace o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na FEP(art. 41 ust. 4 u.e.p.). Płatnik składek obowiązany jest powiadomić pracowników o dokonaniu wpisu do w/w ewidencji. W przypadku nieumieszczenia w ewidencji pracowników wykonujących prace o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na FEP, pracownikowi przysługuje skarga do Państwowej Inspekcji Pracy(art. 41 ust. 5-6 u.e.p.).
Zgodnie z art. 11a ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy(tekst jednolity – Dz. U. z 2012 r., poz. 404 z późn. zm.) właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione do nakazania pracodawcy umieszczenia pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace o szczególnym charakterze, wykreślenia go z ewidencji oraz do sporządzenia korekty dokonanego wpisu w tej ewidencji.
„W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego utrwalił się pogląd, że kompetencja organów Inspekcji Pracy do wydania nakazu na podstawie art. 11a PIPU ogranicza się do spraw, w których kwalifikacja pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie jest sporna. W razie sporu, właściwym do kwalifikacji stanowisk pracy jest natomiast Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a następnie sąd powszechny. Takie wyznaczenie granic rozdzielenia właściwości Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i właściwości Państwowej Inspekcji Pracy wynika z regulacji zawartej w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej(…) Prowadzenie ewidencji oraz wydawanie decyzji administracyjnych przez organy Państwowej Inspekcji Pracy w sprawach związanych z prowadzeniem tej ewidencji ma służyć jedynie dokumentowaniu tego, że pracownik wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Konsekwencją przyjęcia poglądu o wyłącznie porządkującym charakterze wpisu do komentowanej ewidencji jest przyjęcie, że decyzja wydawana przez organy Inspekcji Pracy ma również tylko i wyłącznie charakter porządkujący i dlatego nie może w sposób władczy przesądzać o obowiązku opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych przez pracodawcę”(Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 30 grudnia 2013 r., II SA/Op 365/13, Legalis nr 872887).
W związku z powyższym inspektor pracy nie może kwestionować stanowiska wójta.
