Organem podatkowym właściwym w sprawach podatków i opłat unormowanych w niniejszej ustawie jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). Oznacza to że podatek ten płaci się na rachunek właściwej gminy. Procedur związanych z płaceniem podatków od nieruchomości nie dokonuje się w urzędzie skarbowym tylko we właściwym urzędzie gminy.

Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:

1) grunty,

2) budynki lub ich części,

3) budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:

1) właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych,

2) posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych,

3) użytkownikami wieczystymi gruntów,

4) posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:

a) wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości,

b) jest bez tytułu prawnego.

Jeżeli przedmiot opodatkowania znajduje się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości ciąży na posiadaczu samoistnym.

W skali kraju stan prawny nieruchomości będących we władaniu Ochotniczych Straży Pożarnych jest bardzo zróżnicowany. Są przypadki że OSP jest właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości, użytkownikiem wieczystym jak i posiadaczem samoistnym. Zgodnie z art. 336 Kodeksu cywilnego posiadaczem samoistnym jest posiadacz rzeczy, który nią faktycznie włada jak właściciel, co nie jest równoznaczne z prawem własności. Jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach. Jeżeli wyodrębniono własność lokali, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości od gruntu oraz części budynku stanowiących współwłasność ciąży na właścicielach lokali w zakresie odpowiadającym częściom ułamkowym wynikającym ze stosunku powierzchni użytkowej lokalu do powierzchni użytkowej całego budynku.

Ochotnicze Straże Pożarne funkcjonuje zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej i ustawą Prawo o stowarzyszeniach jako zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym stowarzyszenia posiadające osobowość prawną. W związku z przedstawionymi tu kryteriami podmiotowymi i przedmiotowymi należy uznać, że OSP kwalifikuje się jako podatnik podatku od nieruchomości.

Ogólnie rzecz ujmując podstawę opodatkowania stanowi:

1) dla gruntów – powierzchnia,

2) dla budynków lub ich części - powierzchnia użytkowa,

3) dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wartość, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego.

Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość stawek podatku od nieruchomości, z tym że stawki nie mogą przekroczyć rocznie limitów określonych  w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.

Przy określaniu wysokości stawek rada gminy może różnicować ich wysokość uwzględniając w szczególności lokalizację, rodzaj prowadzonej działalności, rodzaj zabudowy, przeznaczenie i sposób wykorzystywania gruntu, sposób wykorzystywania, rodzaj zabudowy, stan techniczny oraz wiek budynków.

Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub ich części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem. Jeżeli w trakcie roku podatkowego zaistniało zdarzenie mające wpływ na wysokość opodatkowania w tym roku, a w szczególności zmiana sposobu wykorzystywania przedmiotu opodatkowania lub jego części, podatek ulega obniżeniu lub podwyższeniu, poczynając od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło to zdarzenie.

Ochotnicze Straże Pożarne mogą uzyskać zwolnienie od płacenia podatku od nieruchomości. Artykuł 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych określił katalog budynków, gruntów, lokali które objęte są zwolnieniami, a także podmioty które podlegają zwolnieniom od płacenia tego podatku.

Nieruchomości lub ich części zajęte na prowadzenie nieodpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego są zwolnione od podatku od nieruchomości. Jeżeli więc Ochotnicza Straż Pożarna uzyska zgodnie z ustawą o pożytku publicznym i wolontariacie status organizacji pożytku publicznego to wówczas jej nieruchomości mogę kwalifikować się do zwolnienia od podatku. Uzyskanie przez OSP takiego statusu dla wielu OSP jest problematyczne z racji na konieczność prowadzenia właściwej działalności sprawozdawczej i księgowej. Dużo łatwiej można zwolnić OSP z podatku od nieruchomości w drodze uchwały rady gminy.

Zgodnie z art. 7 ust. 3 u.p.o.l. rada gminy może w drodze własnej uchwały ustanawiać dodatkowe zwolnienia o charakterze przedmiotowym niż te określone w tejże ustawie. Wiele gmin w Polsce podjęło taką próbę jednak uchwały te były nierzadko i słusznie uchylane przez Regionalne Izby Obrachunkowe. Wynikało to z niewłaściwego sformułowania uchwał mających ustanawiać takowe zwolnienie. Zasadniczy błąd polegał na tym, że zwolnienia te miały charakter podmiotowo-przedmiotowy, a dopuszczalne było tylko zwolnienie o charakterze przedmiotowym. W uchwałach pojawiały się zwroty wskazujące OSP jako podmiot, którego nieruchomości podlegają zwolnieniu, co stanowi niedopuszczalne zwolnienie o charakterze podmiotowo-przedmiotowym(np. Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z dnia 9 grudnia 2009 r., sygn. 306/K/09). Zakaz ustanawiania zwolnień o charakterze podmiotowo-przedmiotowym o jakim mowa powyżej jest popierany także dosyć jednolicie w orzecznictwie sadów administracyjnych(np. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 12 września 2013 r., I SA/Ol 524/13). W związku z tym aby OSP skutecznie zwolnić z podatku od nieruchomości w uchwale rady gminy powinien znaleźć się zapis mówiący o zwolnieniu z podatku budynków, obiektów, gruntów wykorzystywanych na cele ochrony przeciwpożarowej, bez wskazywania, w czyim są one posiadaniu.