Zgodnie z art. 1 ust. 1–3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece[1], księgi wieczyste prowadzi się w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości. Księgi wieczyste zakłada i prowadzi się dla nieruchomości, które nie mają ksiąg wieczystych, albo których księgi wieczyste zaginęły lub uległy zniszczeniu. Księgi wieczyste mogą być także prowadzone w celu ustalenia stanu prawnego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Przyjmuje się, że księgi wieczyste stanowią przedmiotowy rejestr urzędowy ujawniający stan prawny nieruchomości, którego funkcją jest funkcja rejestracyjno-ewidencyjna[2]. Przez stan prawny nieruchomości należy rozumieć określenie, np. kto jest właścicielem nieruchomości, na jakiej podstawie, od jakiego czasu, czy nieruchomość jest obciążona prawami innych osób, jak np. hipoteka itd.

         Prawidłowa pod względem prawnym uchwała w sprawie ekwiwalentu musi spełniać niezbędne wymagania zarówno w aspekcie prawno-materialnym jak i prawno-formalnym. Niezachowanie tych wymagań, które zostały określone w ustawach u Konstytucji może prowadzić do stwierdzenia nieważności uchwały.

Członek ochotniczej straży pożarnej, który uczestniczył w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym organizowanym przez Państwową Straż Pożarną lub gminę, otrzymuje ekwiwalent pieniężny. Wysokość ekwiwalentu ustala rada gminy w drodze uchwały. Wysokość ekwiwalentu, o którym mowa w ust. 1, nie może przekraczać 1/175 przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym

        Ochotnicze Straże Pożarne prowadzą rachunki bankowe, które służą głównie do rozliczeń związanych z otrzymywaniem dotacji z Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego na zakup sprzętu oraz dotacji z gminy na zakup sprzętu ratowniczego i wyposażenia. Bank za prowadzenie konta OSP pobiera opłatę. Czy gmina może płacić za prowadzenie rachunku bankowego Ochotniczej Straży Pożarnej? Z jakich środków OSP ma pokryć te koszty, jeśli nie prowadzi żadnej działalności?

         Zarząd OSP zamierzał wystąpić z wnioskiem o sfinansowanie z funduszu sołeckiego zakupu 3 okien, 2 drzwi wejściowych do remizy i 3 grzejników, które zostałyby zamontowane w części remizy użyczonej gminie. Właścicielem remizy jest OSP. OSP podpisało z gminą umowę użyczenia części pomieszczeń w remizie. Gmina płaci jedynie za zużywane media (woda, prąd, gaz, telefon). Gmina odmawia pokrycia tych zakupów powołując się na art. 44 u.ppoż. i twierdząc, że koszty te powinna pokryć OSP z środków będących jej własnością, a nie z funduszu sołeckiego. Czy gmina ma rację? Jaką umowę mogłaby zawrzeć OSP, aby była ona dla niej korzystniejsza?

        Jeżeli modernizacja remizy ma być finansowana w całości ze środków finansowych pochodzących z budżetu gminnego, to punktem wyjścia jest zaplanowanie tego wydatku w budżecie. Wydatek ten może obejmować koszty projektu technicznego modernizacji, jak i same koszty wykonania modernizacji. Konieczne jest oszacowanie w budżecie wysokości tych wydatków.

Podstawą prawną finansowania ochotniczych straży pożarnych z budżetu gminnego jest art. 29 pkt 2 u.ppoż., w świetle którego koszty funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej (w tym ochotniczej straży pożarnej) pokrywane są z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Dodatkową podstawę stanowi art. 32 u.ppoż., w świetle którego koszty wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczej straży

        Zgodnie z art. 29 pkt 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej[1] koszty funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej pokrywane są z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z definicją legalną jednostek ochrony przeciwpożarowej zawartą w art. 15 u.ppoż., zalicza się do nich: 1) jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej, 1a) jednostki organizacyjne Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej, 2) zakładowe straże pożarne, 3) zakładowe służby ratownicze, 4) gminne zawodowe straże pożarne, 4a) powiatowe (miejskie) zawodowe straże pożarne, 5) terenowe służby ratownicze, 6) ochotnicze straże pożarne, 7) Związek Ochotniczych Straży Pożarnych, 8) inne jednostki ratownicze. Zgodnie z tą definicją koszty funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych funkcjonujących w gminie są pokrywane z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Przez jednostki samorządu terytorialnego należy rozumieć gminy, powiaty i województwa. Największy ciężar finansowania ochotniczych straży pożarnych (OSP) spoczywa na gminach (art. 26, 28, 32 u.ppoż.). Finansowanie z budżetu powiatu lub województwa ogranicza się do możliwości przekazania OSP dotacji (art. 32 ust. 3b u.ppoż.).

        Według art. 51 ust. 1. ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym[1], gmina samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie uchwały budżetowej gminy. „Przez gminną gospodarkę finansową (w szerokim tego słowa znaczeniu) należy rozumieć zespół ściśle ze sobą powiązanych działań i czynności (w tym czynności prawnych) polegających na: 1) ustalaniu polityki finansowej (określanie zasad i środków tej polityki), 2) określaniu źródeł pozyskiwania środków finansowych i planowaniu wysokości dochodów z tych źródeł, 3) określaniu celów wydatkowania pozyskanych środków i wysokości wydatków na poszczególne cele, 4) pozyskiwaniu i wydatkowaniu środków, 5) nadzorze i kontroli nad realizacją gospodarki finansowej”[2]. Wskazanie OSP jako celu wydatkowania środków finansowych w gminie i określenie ich wysokości mieści się w pojęciu gminnej gospodarki finansowej. Gospodarka ta prowadzona jest na podstawie uchwały budżetowej.

        Gmina nie może zmienić sposobu finansowania OSP z finansowania bezpośrednio z budżetu na finansowanie w formie dotacji na zadania określone w art. 32 ust. 2 i 3 u.ppoż.

Zasadą finansowania ochotniczych straży pożarnych z budżetu gminy jest finansowanie bezpośrednie, które opiera się m.in. na dokonywaniu zakupów przez gminę, na jej własność. Tak zakupione towary przeciwpożarowe są ewidencjonowane w księgach rachunkowych gminy. Następnie towary te przekazuje się ochotniczym strażom pożarnym do bezpłatnego używania w drodze cywilnoprawnej umowy użyczenia. Bezpłatne użyczenie towarów przeciwpożarowych nie powoduje przejścia ich własności na rzecz ochotniczych straży pożarnych. W umowie użyczenia można zawrzeć określenie zasad kontroli mienia przekazywanego OSP, którą to kontrolę prowadziłaby gmina.

         Zgodnie z art. 32 ust. 2–3b, dalej jako u.ppoż., koszty wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczej straży pożarnej ponosi gmina, z zastrzeżeniem, że szkolenie członków ochotniczej straży pożarnej dopuszczające do bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych prowadzi nieodpłatnie Państwowa Straż Pożarna.

Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu

z dnia 30 czerwca 2010 r., 14/29/2010, Legalis nr 291478

Sentencja:

Na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5a oraz art. 25 b ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577; Nr 154, poz. 1800; Dz. U. z 2002 r. Nr 113, poz. 984; Dz. U. z 2003 r. Nr 149, poz. 1454; Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703; Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114, Nr 64, poz. 565, Nr 249, poz. 2104; Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1241) Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu postanawia uwzględnić zastrzeżenie Wójta Gminy L. do wniosku nr 4 zawartego w Wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu (pismo nr (...) z dnia 14 kwietnia 2010 r.).